Borsa İstanbul’la ilgili skandal, halka nasıl ‘tuzak içinde tuzak’ kurulduğunu gösterdi. Bunu insanların hayatlarından endişe ettiği bir dönemde, pandemide yaptılar üstelik. Dağıtılan ucuz kredilerin büyük kısmının adresi borsaydı. Yüzbinlerce insan, ‘halka arz karnavalına’ katılması için teşvik edildi. Yabancı kaçarken yandaş basın, “milli taarruz” başlıklarıyla küçük yatırımcıya borsaya hücum borusu çalıyordu. Nihayetinde faiz-enflasyon makasına kıstırılanlar, sürüler halinde hisse senetlerine itildiler. Önce şirketlerin sermayesi oldular; ardından o şirketlerin sahiplerinin servetine, siyasi-bürokrat zümrenin de haracına dönüştüler.
Sedat Peker’in ifşalarıyla ortaya çıkan siyasi rüşvet çarkının zirvesinde olduğu besin zinciri böyle kuruldu işte. Hırsızlık içinde hırsızlığın yaşandığı bir hikâye bu. Hikâyenin, AKP’nin “Bu kadar da olmaz” denilen ama her aşamada yeni bir seviyeye sıçramayı başarabilen soygunlarını uygun bir adı da barındırması hayli ironik: Next Level.
Halka arzlardaki rüşvetin merkez üssü olduğu ileri sürülen Ankara’daki Next Level AVM imar rantının, batık kamu bankası kredisinin, nepotizmin, çete-mafya-rüşvet ilişkilerinin ve sonunda bugün borsaya uzanan rant paylaşımının tamamını kapsıyor. Başkent’in göbeğine dikilmiş bir abide o. Baktığımızda 21 yılın özetini görüyoruz.
Next Level’ın da nemalandığı, rüşvet çarkının kurulduğu borsa oyunlarının nasıl hazırlandığını anımsayalım şimdi.
KÜÇÜKLERİN BOĞULDUĞU BİR KARNAVAL
2021’in sonunda, skandalın merkezinde duran eski SPK Başkanı Ali Fuat Taşkesenlioğlu, 38 halka arzla tüm dönemlerin rekorunu kırdıklarını söylüyordu. Yatırımcı sayısı yüzde 18.4 büyüyerek 2.3 milyona, portföy değeri de yüzde 45.8 yükselişle 555.1 milyar liraya ulaşmıştı. Ama 1 milyon lira ve üzeri portföy sahibi sadece 34 bin 607 kişiydi. Borsadaki gerçek kişi nüfusunun yüzde 1.5’i milyonerdi yani. Toplam portföyün yüzde 63.3’ü onların elindeydi. Geriye kalan yüzbinler ise enselerinden tutulup silkelenecek ‘küçük’ insanlardı. Borsada sahte bir cennet inşa ediliyordu. Tıpkı TOKİ’yle, kentsel dönüşümle, mega projelerle inşaatta yapıldığı türden...
Durumun ne hale geldiği şu özet bilançodan anlaşılıyor: 2019’da 6 şirket ilk kez halka arz edilirken toplanan fon 262.3 milyon liraydı. 2020’de sayı 8, para 1.1 milyar liraya çıktı. 2021 patlama yılıydı. Şirket sayısı 52’ye, para 21.7 milyar liraya fırlıyordu. 2022’nin ilk yarısında ise halka arz edilen şirket sayısı şimdilik 27, toplanan fon 11.6 milyar lira.
Pandeminin üzerine krizin vurduğu, şirketlerin kur ataklarından etkilendiği, banka borçlarını ödeyemediği, eksi faizin yaşandığı bir dönemde borsaya açılacak kadar ‘parlak’ bilançolar nasıl yazıldı peki? Sihirli değnek krediydi. Rezerv yakılarak tutulan kur ve ucuz kredi dağıtımı, 1 milyona yakın ‘yeni oyuncuyu’ ite ite borsaya götürdüler. Borçlandırarak ceplerine para konulanlardan, bunu fazlasıyla almanın zamanı gelmişti.
Özellikle rekor kırılan 2021’de ağırlıklı olarak kimler halka arz edildi biliyor musunuz? Krizin ve pandeminin en fazla vurduğu, en fazla besleme sermayenin bulunduğu, en fazla yolsuzluğun, rüşvetin yaşandığı, en fazla batık kamu kredisinin olduğu inşaat ve enerjiciler. Gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve yenilenebilir enerji şirketleri rahatça borsaya açılıp daha fazla fon toplayabilsin diye düzenlemeler bile yapıldı.
Başkent Doğalgaz, Kiler, Aydem Enerji vb. ne kadar tescilli yandaş varsa onlar da katıldı bu bereketli karnavala. Yetmedi; elinde ruhsat bulunan çantacı madenciler, iki üç JES-GES kurup yenilenebilir enerji destekleme mekanizmasından yararlanan türedi şirketler de geldi. Tezgâh kurulduktan sonraki işleyiş belliydi. Hemen bir bedelli sermaye artırımı, halka açık şirketin borçlandırılması ve dışarıdaki halka açık olmayan şirketlerle kurulan tuhaf alışveriş-ticaret ilişkileri derken, bir hokus pokusla servetler bir tarafa aktarılırken borçlar, batıklar, çöpe dönmüş hisseler diğer tarafın üzerine yıkılıyordu.
Borsa nihayetinde birileri batmadan birilerinin kazanamadığı bir manipülasyon oyunudur. Lakin bulduğu her para kaynağını kendine bağlayan AKP’nin elinde burası da düpedüz bir hırsızlar diyarına dönüştü artık. Son skandalın rüşvet üssü olduğu iddia edilen Next Level’ın kendisi bunun bir serencamı gibidir. Sadece ona bakıp bile AKP’nin arsadan borsaya uzanan soygun tezgâhının işleyişini görmek mümkün.
NEXT LEVEL’IN İNŞAATÇISI BORSADA REKOR KIRDI
Next Level’ı 2012’de diken şirket Pasifik İnşaat, Cumhurbaşkanı’nın hemşerisi, AKP Milletvekili Asuman Erdoğan’ın eşi Fatih Erdoğan’a ait. Dört şirketi daha bulunuyor: Orçay, Orpaş ve İlerleyen Yapı LTD. ŞTİ. Erdoğan, Next Level’ı TOKİ arazisi üzerine, yüzde 31 arsa payı ile inşa etti. Finansmanı da Ziraat Bankası verdi. Recep Tayyip Erdoğan açılışını yaptı. Kredi ödenmedi ve 500 milyon dolar yatırım yapılan AVM, Ziraat’e devredildi.
Next Level’ı borcuyla devlete bırakan Pasifik İnşaat sonrasında hızla büyüdü. 2015’te Emlak GYO’nun açtığı Ankara’daki EGO arazisini, İstanbul Beşiktaş’ta bulunan ve TOKİ’ye devredilen 6 adet askeri lojman ihalesini de Emlak GYO ile yaptığı benzer anlaşmalarla aldı. Erdoğan’ın sağda solda milletin üzerine attığı çaylar da Orçay’dan geliyor zaten.
İşte Next Level’ı inşa eden Pasifik GYO da şimdi rüşvet, hile iddialarıyla tartışılan halka arzların rekor kırdığı yılın yıldızlarındandı. 2021’in son ayında borsaya yüzde 25.2’sini açan Pasifik GYO, 1.1 milyar lirayla yılın en büyük 5. halka arzı oldu. Üç ay önce diğer şirketi Orçay’ı halka arz etmiş ve 79 milyon lira fon sağlanmıştı.
Son iki yılda yapılan 33.4 milyar lira fon toplanan 79 halka arzın yarısından fazlası benzer hikâyeye sahip. 2021’de küçük bir kısmı halka açık bir şekerlemecinin, neredeyse Tüpraş’ın piyasa değerine ulaştığını unutmayalım. Ortada ezelden beri manipülasyonla işleyen, yapısı çürük bir borsa sistemi yok sadece. Borsanın da çökme aracına dönüştüğü yeni bir aşama söz konusu. Dedik ya, AKP seviye tanımıyor. ‘Next level’da karşımıza daha neler çıkacak bakalım.
