Ali ER
Türkiye, Rus savaş uçağını hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle düşürdü. Türkiye’nin haklılığı NATO Genel Sekreteri Stoltonberg tarafından diğer müttefik ülkelerin elindeki kanıtlara da dayanarak teyit edildi. Ancak sorun burada bitmiyor. Çünkü Sayın Cumhurbaşkanının ifadesiyle; "Kısa süreli sınır ihlali hiçbir zaman saldırı için neden olamaz.'' O halde Rus uçağını “17 saniyelik” ihlalde düşüren stratejik aklın hedefi veya mesajı neydi?
Görünen odur ki; Türkiye uluslararası hukuk açısından haklı. Ama devletlerarasında hukuki haklılık, milli güvenlik yararına sonuçları getirir mi? Eğer devlet hakkını koruyacak kadar güçlüyse evet, ama karşısındaki fazlasıyla güçlüyse bela kapıda demektir. Başımıza gelecekleri yaşayarak göreceğiz. Çünkü Rusya’nın açıklamalarında geri adım atma niyeti hiç de yok. Tebrikler(!); ”kimse gücümüzü test etmesin” diyenler sonunda güçlerini en ağır koşullarda test edecek birini buldu. Ama ceremesini kim çekecek gençlerimiz, halkımız ve topyekûn Türkiye…
Dünya bir yana “Esed’i devirmek bir yana saplantısı, Türkiye’yi başta NATO içinde olmak üzere uluslararası arenada yalnızlaştırdığı gibi sonu her iki taraf için de felaket olabilecek savaş riskiyle karşı karşıya getirdi. Türkiye Rusya’nın Suriye’de askeri varlığını artırma hamlesinin ve ABD’nin IŞID’a karşı mücadele gerekçesiyle ses çıkarmayışının arkasındaki stratejik hedefleri göremedi. Üstelik Rusya 3 Ekim’de hava sahamızı savaş uçakları ile ihlal ederken, NATO hava savunma sisteminin en zayıf halkasından hem Türkiye'yi yokladı, hem de NATO’nun tepkilerini sınadı. Rusya’nın bu hamlesi dahi Türkiye’nin, Suriye’de değişen güç dengelerinin ayırdına varmasına yetmedi. Türkiye bu ihlallere karşı milli angajman kuralları yerine, NATO’nun hava savunma mekanizmalarını devreye sokmayı deneseydi, Ruslar daha dikkatli adım atmak zorunda kalabilirdi. Ama Türkiye, Rusya’ya adeta “teke tek” meydan okuyarak bölgesel kabadayılığa soyundu. Üstelik Rusya’nın Ukrayna ve Kırım'da NATO ile yaşanan gerginliği fiilen Türkiye sınırlarına taşındı. Avrupa rahatlarken komşuları ile “sıfır sorundan” sorunlar sarmalına giden açmaza Rusya tehdidi de eklendi. İşte sorun tam da burada; varsa yoksa “Esed” saplantısından başka bir şey göremeyen aymazlıkta yatıyor. Yapılması gereken neydi?
Öncelikle Türkiye, sorunun hava sahası ihlalinin ötesinde Rusya’nın Doğu Akdeniz’deki stratejik kilit taşı Tartus ve Lazkiye limanlarının güvenliği olduğunu görmeliydi. Rusya’nın IŞID ile mücadeleden çok güvenliğine risk olarak gördüğü Bayırbucak Türkmenlerinin varlığına karşı askeri harekâta öncelik verdiği iddiasıyla Türkiye, Dünya kamuoyunun desteğini almaya çabalayabilirdi. NATO ve BM Güvenlik Konseyi nezdinde gereken diplomatik girişimlerde bulunabilirdi. Ama sadece “Esed’i devirmeye” endekslenen akıl, içerideki gibi önce mağduriyet yaratmayı sonra da mağduriyetten nemalanmayı yeğledi. İçeride başarısı kanıtlanmış bu strateji tutmadı, üstelik başımıza yeni çoraplar da öreceğe benzer…
Hiç olmazsa Türkiye, Rusya’ya ses çıkartmayan ve IŞID’a karşı mücadelede koalisyon lideri konumundaki ABD’yi ikaz edebilirdi. Rus sınır ihlalleri devam ederse Türkiye’deki üslerin kullanımını askıya alınabileceği kartını masaya sürebilirdi. Çünkü Rus ve ABD uçaklarının en azından karşılıklı bilgilendirme çerçevesinde harekât icra ettiklerini sağır sultan dahi duydu. Ancak Türkiye’nin bu süreçte en büyük açmazı, IŞID ile aynı resim içinde yer alması veya görülmesi oldu. Türkiye, yalnızlık ve köşeye sıkışmışlık refleksi ile en son yapması gerekeni başından yapmış gibi görünüyor.
Aslında Putin de Obama'nın stratejik uzağına düşmek üzeredir. Suriye’de askeri gücünü artırması ve Ortadoğu’daki şiddet sarmalına kapılması Rusya’nın milli gücünde onarılmaz açıklara yol açabilir. Rusya’da ekonomik çöküşe giden bir sureci tetikler mi? uzmanlık alanım değil ama Afganistan, nasıl Sovyetleri bitirmişse Ortadoğu da Putin’i bitirirse en azından Obama için sürpriz olmaz. Çünkü ABD, Ortadoğu’da Rusya’ya karşı fiilen Türkiye'yi kullanırken Güney Çin Denizinde bekleyen stratejik hamleleri için eli hem Çin'e hem de Rusya'ya karşı güçlenecektir. Çin’in yanından yer alabilecek Rusya gibi bir gücü Güney Çin Denizindeki oyun planı dışına itecek olması da işin cabası.
