Hakkari’de cezaevindeyken hayatını kaybeden Seyfettin Sak’ın 8 çocuğu, 33 yıl sonra devleti mahkum ettirdi. Aileye 68 bin TL maddi, 480 bin TL de manevi tazminat ödenmesine hükmeden mahkeme “Devlet, gözaltında ya da cezaevinde olan bireylerin yaşam hakkından sorumludur. Bu ölümlerde makul bir açıklama getirme yükümlülüğü vardır” tespitinde bulundu
Radikal’den İsmail Saymaz’ın haberine göre cezaevinde hayatını kaybeden Seyfettin Sak’ın ailesinin açtığı dava sonuçlandı. Mahkeme devletin, gözaltında ya da cezaevinde bulunan kişilerin yaşam hakkından sorumlu olduğu ve ölümlere açıklama getirme yükümlülüğü olduğunu belirterek Sak’ın ailesine manevi tazminat ödenmesine karar verdi. Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi, Sak’ın otopsi yapılmadan gömüldüğünü belirterek, “Sak’ın ölümüne somut bilgi ve belgelerle (otopsi raporu) açıklık kazandırılamadığı için devletin sorumlu olduğu” sonucuna vardı.
Milli Savunma Bakanlığı’nın, Sak’ın çocuklarına 68 bin 36 lira maddi, 480 bin TL de manevi tazminat ödenmesine hükmedildi. Sak ailesinin avukatı Rojbin Tuğan Kalkan da, bu kararın 12 Eylül mağdurları açısından ilk olduğunu söyledi.
Dava süreci nasıl işledi?
Seyfettin Sak, siyasi nedenlerle tutuklanan oğlunu kurtarmak isterken rüşvet verdiği iddiasıyla Mayıs 1982’de gözaltına alındı. 45 gün işkence gören 9 çocuklu Sak, Diyarbakır 5 No’lu Askeri Cezaevi’ne konduktan sonra 21 Kasım 1982’de koğuşta hayatını kaybetti.
Sağlık raporuna, “Kalp ve böbrek yetmezliği ile yüksek tansiyon” diye yazıldı. Hakkari Başsavcılığı da, 6 Aralık 1982’de, kovuşturmaya yer olmadığına hükmederek, dosyayı kapattı. Sak’ın ölümünün ardından ailesi paramparça oldu. İşkenceden geçirilen oğlu Mehmet, kansere yenik düştü. Yaşananlar sonrası ailenin diğer fertleri ise köylerini terk edip uzun süre saklanmak zorunda kaldı.
Sak ailesi,10 Eylül 2012’de avukatları Rojbin Tuğan Kalkan aracılığıyla suç duyurusunda bulundu. Konuyla ilgili tek bir işlem yapan ve Seyfettin Sak’ın kızı Rahima’nın ifadesini alan savcılık, “Babanız hasta mıydı?” sorusunu yöneltti. Bunun üzerine Avukat Kalkan, soruşturmadan sonuç çıkmayacağını düşünerek Milli Savunma Bakanlığı aleyhine tazminat davası açtı.
Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi’ne savunma gönderen bakanlık, davanın vaktinde açılmadığını savundu. Ancak mahkemenin kararında, 1982 Anayasası’nın geçici 15. maddesinde darbe döneminde işlenen suçlar bakımından darbeciler için koruyucu hüküm getirildiği, bu maddenin 2010 yılındaki referandumla kaldırıldığı hatırlatıldı. O tarihe kadar yargı yolu kapalı olduğu için şikayetçilerin dava açma imkanlarının olmadığı ve yasa değişikliğiyle başvuru hakkının doğduğunu vurgulandı.
Mahkeme kararında, Anayasa’nın 17. maddesine göre devletin, bireyin maddi ve manevi varlığını koruma noktasında negatif ve pozitif yükümlülüklerinin olduğu belirtildi. Aynı şekilde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin işkence yasağını düzenleyen üçüncü maddesine atıfta bulunuldu. AİHM’in bu yönde verdiği Tanlı/ Türkiye ve Salman/Türkiye davası kararları dayanak kabul edildi. Askerde intihar eden er Şaban Kolçak’in ailesinin AİHM’de açtığı davada Türkiye’nin mahkum edildiği de ifade edildi.
Mahkeme kararında, bu yasa ve kararlar ışığında devletin bireylerin yaşamlarını koruma yönünde yükümlülüklerinin bulunduğu vurgulanarak, şöyle denildi:
Gözaltına alınan ve tutuklanan şahısların hassas bir durumda oldukları, yetkililerin bu kimseleri korumakla yükümlü oldukları, devletlerin özgürlüklerinden yoksun bırakılan kişilere dair azami bir özen göstermekle mükellef olduğu, bu yükümlülüğün işkence ve kötü muamelenin yapılmamasını temin etmeyi amaçladığı, gözaltı sırasında meydana gelen ölümlerle ilgili, durumu iyi olarak gözaltına alınan kişilerin gözaltı sırasında veya sonrasında meydana gelen tüm kötüleşmelerden veya ölümlerden devletin birinci derece sorumlu olduğu, devletin gözaltına alınmış şahsın sağlık durumundaki her türlü kötüleşmeye dair makul bir açıklama sunmakla mükellef olduğu, bilhassa ölümlerde ispat sorumluluğunun devlete ait olduğu…
Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi’nin kararında, her ne kadar Sak, kalp ve böbrek yetmezliğiyle yüksek tansiyon hastası olsa da gözaltında meydana gelen şüpheli bir ölümün aydınlatılmasında otopsi raporunun çok önemli olduğu fakat otopsi işlemleri yapılmadan gömüldüğü ifade edildi.
Dava dosyasında, Sak’ın işkenceden öldüğüne dair bilgi ve bulgu olmasa da devletin bu ölümde sorumluluğunun bulunduğu belirtilerek, şöyle devam edildi:
Devletin bireyin maddi ve manevi varlığını her türlü tehlikeden, tehditten ve şiddetten korumakla yükümlü olduğu, tutukluluk esnasında gerçekleşen ölümle ilgili makul bir açıklama sunmakla mükellef olduğu, davalı idarenin de Sak’ın tutuklu iken ölmesi olayına somut bilgi ve belgelerle (otopsi raporu) bir açıklık kazandıramadığı için ölümden dolayı sorumlu olduğu…
Babaları öldüğünde küçük yaşta oldukları için davacıların tazminat taleplerinin tümünü kabul eden mahkeme heyeti, Sak’ın sekiz çocuğu için toplam 68 bin 36 lira 42 kuruş maddi, 480 bin TL de manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
Sendika.Org
