DÜNYANIN İSTİKAMETİ

~ 29.03.2014, Av. Reha TAŞKESEN ~
İlim tercümeyle değil, incelemeyle olur.
Mustafa Kemal
 
Türkiye’nin yoğun ve o kadar da tartışmalı olan gündemi giderek tekdüze, can sıkıcı, zaman öldürücü ve gücümüzü tüketici bir karakter kazanmaya başlamıştır. Sonucu bakımından çok da hayırlı olmayacağı anlaşılan bu sürecin kazananı da olmayacağı görülmektedir. Anlamsız söylemlerin ve eylemlerin egemen olduğu ve bireyin, toplumun, kurumların fiziksel ve ruhsal yapılarında derin yaralar açan adeta sanal diyebileceğimiz bu gündemin, geride bıraktığı/bırakacağı hasarın ne şekilde onarılabileceği ise henüz yanıtı olmayan bir sorunlar yumağı olarak ortada durmaktadır.
 
Türkiye, içerisinde bulunduğu açmazlar ile birlikte bir çözümsüzlük noktasına doğru hareket ederken; dünya küresel ölçekte sorunlara çare üretmek istikametinde önemli arayışlar içerisine girmiştir.
 
Gerçekte küresel konulara ilişkin karar organlarında bulunan ülkeler ile birlikte aynı trende yer alan Türkiye, adeta aynı tren içerisinde ısrarla geriye doğru koşma gayreti içerisindedir1.
 
Bugünkü konumuz Türkiye ile ilgili değildir. Bu kez başımız biraz kaldırarak belki de görmek istemediğimiz ya da görmemiz istenmeyen dünyanın gündem oluşturan önemli bazı sorunları ve bu sorunlara çözüm arayışlarıdır konumuz.
 
Her yıl Ocak ayı içerisinde küresel ölçekte üç önemli etkinlik yaşanır. Bu üç etkinlik bir yerde, dünyanın ve küresel kurumların geride kalan yıl içerisindeki gelişmeleri dikkate alarak içerisinde bulunulan yıla ilişkin öngörülerini seslendirdikleri etkinliklerdir2. Bu etkinlikler çerçevesinde geleceğe yönelik önemli ipuçlarının yakalanması da mümkündür. Anılan etkinlikler; “Dünya Ekonomik Forumu”, ABD başkanlarının geleneksel “Birliğin Durumu” konuşması ve “Münih Güvenlik Konferansı” olarak bilinmektedir3.
 
Neredeyse eş zamanlı olan bu etkinlikler dünyadaki olası gelişmelere ışık tutması bakımından önem arz etmektedir.
 
Erken etkinlik “Dünya Ekonomik Forumu” (DEF) olup bu yıl da önemli gündem konuları ile toplanmıştır. Forum, önemli siyasi şahsiyetlerin, küresel ekonomik kurum yöneticilerinin ya da kişilerinin küresel ve bölgesel ekonomik konular üzerine öngörülerini ortaya koydukları bir tartışma ve paylaşma ortamıdır.
 
DEF bu yıl “Dünyanın Yeniden Şekillenmesi: Sosyal, Siyasal ve Ekonomik Sonuçları” başlığını ana tema olarak seçmiştir.
 
Bir tespit yapmak gerekirse; Sovyetler Birliği’nin dağılması ve Avrasya’nın bütünleşmesi, Çin’in eş zamanlı olarak bir ekonomik oyuncu olarak ortaya çıkması, Afrika’nın GSH’daki artış ve tüketme alışkanlığının yükselme eğilimine girmesi, küresel bir kriz yaşanıyor olması, bilişim teknolojisindeki devrim niteliğindeki gelişmeler küresel ölçekte önemli sosyal, siyasal ve ekonomik dalgalanmalara neden olmuştur4. Bu sürecin bir süre daha devam edeceği görülmektedir. Dolayısıyla da olası sonuçlarının araştırılması kaçınılmaz bir zorunluluk ve aynı zamanda da (ilgilenenler için) bir sorumluluk olarak ortaya çıkmıştır.
 
DEF ekonomik temelde geleceğin nasıl şekilleneceğine özel önem vermektedir. Bu nedenle de yeni fikirlere, pazar gereksinmelerini karşılayan yeni tasarımlara/uygulamalara (inovasyon), buluşlara açık bir ortamdır5. Burada dikkat çeken diğer bir husus da katılımcı olarak davet edilen bir kısım kişilerin (küresel ortamı şekillendirenler/global shapers) 30 yaş altında olması koşuludur. Yani gençlere, genç fikirlere değer veriliyor olmasıdır. DEF anlamak ve almak isteyen kişiler, kurumlar ve ülke sorumluları için önemli bir paylaşım alanıdır.
 
DEF ortamı her kesimden önemli kişilerin düşüncelerini ve öngörülerini açıkladığı ve paylaştığı bir ortam olmasına karşılık, bazı ülkeler (hala konunun ne olduğunu anlamadıklarından olsa gerek) bu ortama bir iki bakan ile katılmak suretiyle resmi görüşün ifade edilmesi ile ya da uygulamalarının doğruluğunu savunmakla yetinmişlerdir.
 
Ne bir şey verebilmişler ve ne de bir şey alabilmişlerdir.
 
İkinci önemli etkinlik ABD başkanlarının geleneksel “Birliğin Durumu” konuşmasıdır.
 
Bu yıl Başkan tarafından yapılan “Birliğin Durumu” konuşmasının önemli konu başlıkları: “Devlete/Hükümete Güven”, “Ekonomi ve İstihdam”, “Enerji”, “İklim Değişikliği”, “Eğitim”, “Kadın Hakları”, “Uluslararası Güvenlik”, ve “Özel Hayatın Gizliliği” olarak tespit edilmiştir.
 
Başkanın/Hükümetin yukarıdaki konularla ilgili yaklaşımı doğru ve açık bir şekilde ifade edilmiştir. Başkan “Washington’un daha iyi çalışması ve halkının güven duygusunun yeniden yapılandırılması konusunda taahhütte bulunduğunu” ifade etmiştir6. Ekonominin ivme kazanması ve yeni iş alanlarını açılması ise diğer bir konudur. Bürokrasinin azaltılması ve ülkenin altyapısının yenilenmesi istikametinde önemli ve hızlı açılımlar yapılması düşünülmektedir. Enerji konusundaki sıçrama ise belki de üzerinde en çok durulması gereken konudur.
 
ABD geride kalan 50 yıl içerisinde “kaya gazı/petrolü” üretimi konusunda önemli gelişme kaydetmiştir. Bu konudaki teknolojik sıçrama ile enerji bağımlılığı ortadan kalkmış, kendine yeterli hale gelmiş ve hatta enerji ihraç edebilecek noktaya ulaşmıştır7. Gelinen nokta bir devletin özellikle enerji bağımlılığını ortada kaldırmak adına kararlı şekilde AR-GE yatırımlarına verdiği önemin ve teknoloji konusuna yaptığı yatırımın bir zaferidir. Bu başarı sadece mevcut Başkan döneminde yapılan çalışmaların değil geride kalan 50 yıl içerisinde sürdürülen bir devlet politikasının sonucudur.
 
Kaya gazı/petrolü ile ilgili gelişmelerin yüzyıl içerisinde önemli politik/stratejik sonuçları olacağı düşünülmektedir.
 
Bu hususun “devlet politikası” konusunun ne anlama geldiği bağlamında en azından inceleneceği ve de ders çıkarılabileceği ümit edilmektedir. Günlük politikalar ile günü kurtarmaya yönelik çalışmaların bir ülkeye fayda değil felaket getireceği tarihteki örnekleri ile sabittir.
 
“İklim Değişikliği” konusundaki ifadeler de dikkat çekmektedir. Geride kalan 8 yıl içerisinde atmosfere karbon salımı konusunda ilerleme sağlandığına vurgu yapılarak; “iklim değişikliğinin batılı ülkelere zarar verdiğine, ülkelerin kuraklık ve kıyı bölgelerde seller ile mücadele etmek zorunda kaldığına dikkat çekilmek suretiyle bu konuda acilen önlemler alınması ihtiyacına” vurgu yapılmaktadır8. Buradan anladığımız “ani hava değişiklikleri” ya da “süreli kuraklık dönemleri” rastlantı olmadığı gibi ve öyle sadece “yağmur duaları” ile çözümlenebilecek bir sorun da değildir. Bilimsel çalışmaları ve uzun erimli önlemler alınmasını zorunlu kılan ciddiyet içerisinde üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur.
 
Durum bu olunca “günü kurtarma” çabası içerisinde olan fırsatçı politikacı tipinin “bu yaz şehirlerimiz susuz kalmayacak” gibi söylemleri tebessüm ile karşılanmaktadır.
 
Kuşkusuz eğitim her ülke için de en önemli konulardan biridir. Ülke geleceğinin “sağlıklı ve eğitimli” kuşaklara teslim edilmesi hususu öncelikli bir sorumluluktur. Bu noktada konuşma metni içerisinde geçen “çocuklarımızın bir test kağıdı üzerindeki boşlukların nasıl doldurulacağını değil de; nasıl muhakeme yürüteceklerini öğrenmelerinin desteklenmesi” şeklindeki ifadenin doğruluğuna kim ne diyebilir ki? Ancak, bu anlayış bir eğitim sisteminin temelden değiştirilmesi anlamına gelmektedir ki; dönüp Türkiye’nin eğitim sistemine de bu noktadan bakmakta fayda bulunmaktadır. Bireyin ve toplumun sorgulama yapmadan yaşamaya koşullandırılması ile doğruyu arama/araştırma ve sorgulama yapmaya özendirilmesi arasındaki yol ayrımında bulunduğumuz göz ardı edilmemelidir.
 
Birinci yol “biat kültürünün” etkin kılınmasına ve dolayısıyla da “demokrasi kültüründen” uzaklaşılmasına, ikinci yol ise uluslararası kabul gören değerlerle bütünleşmeye ve uluslararası toplumun saygın bir üyesi olarak devam etmeye götürecektir toplumu.
 
Bu noktada kısa erimli siyasal çıkarlar için acımasız ve sorumsuz şekilde eğitim sistemi ile oynayan “günü kurtarma” çabası içerisinde olan fırsatçı politikacı tipinin “yıllardan beri yapılmaya çalışılan okulu, öğretmeni, sınıfı tekrar eğitimin merkezine oturtmak ve eğitimin burada alındığı algısını topluma yaygınlaştırmak” şeklindeki söylemleri karşısında gülümsememek mümkün değildir9.
 
İçerisinde bulunduğumuz yüzyıl içerisinde kadın nüfusun çalışma hayatına daha etkin ve yaygın şekilde katılması özendirilmektedir. Ancak, çalışan kadının çalışan erkeğe oranla aldığı ücretin düşük olduğu da bir gerçektir. Konuşmada bu hususa da dikkat çekilmektedir. ABD’de çalışan her kadının çalışan ve 1 dolar/saat kazanan her erkeğe göre %23 daha az kazandığına dikkat çekilerek bu ayrımcığa son verilmesi hususuna vurgu yapılmaktadır.
 
Konunun insan hakları ve anayasa çerçevesinde ele alınmasında fayda bulunmaktadır. Türkiye’de durum nedir dediğimiz zaman önce kaynak ve doğru veri bulma sıkıntısı yaşanacağını bir ön koşul olarak kabul etmek gerekmektedir. Sonra da olsa olsa bu olabilir gibi bir yaklaşımla bir sonuca gitmek kaçınılmaz olmaktadır. Türkiye ve uluslararası kurumların rakamları arasında farklılıklar bulunmaktadır. Yine de bütün bu rakamlar dikkate alındığında sonucun kadın aleyhine dünyadaki görünümden farklı olmadığı anlaşılmaktadır. Kadın çalışanların ayrımcılığa maruz kalmadan ücret farklılığının ortadan kaldırılması Türkiye’nin de önünde önemli bir sorumluluk olarak durmaktadır10.
Ancak, kadını (çaktırmadan) işsiz bırakma anlayışı taşıyan ve böylece ülkedeki “işsizlik sorununa” parmak ısırttıracak bir çözüm bulan yine “günü kurtarma” çabası içerisinde olan fırsatçı politikacı tipinin bırakın saat başı ücret farkını gidermek kadını görmezden gelen tavrının (şimdilik) önlenmesi dahi önemli bir başarı olacaktır.
 
ABD “al Qaeda” ve bağlantılı örgütler konusunda duyarlı olup, bütün dünyadaki hareketlerini yakından izlemektedir. Bu bağlamda (Türkiye ile de ilgili olması bakımından) Irak’taki ve Suriye’deki hareketlerin izlendiği gerçeği de bilinmeyen bir husus değildir. Konuşmada bu konuya da dikkat çekilmiştir. Ayrıca, Suriye’deki (terör bağlantılı hareketleri dışlayan) muhalif güce de destek verildiğine/verileceğine dikkat çekilmiştir.
 
Konuşmanın içerisinde çok kısa bir şekilde değinilen bu konunun Türkiye için iki nedenle önemi büyüktür:
 
Bir süredir dünya ve kısmen de Türkiye basın ve yayın organlarında yer alan Türkiye’nin terör örgütlerine destek vermesi konusundaki kuşku içeren haberler devam etmektedir. Bu bilgilerin doğrulanması durumunda, Türkiye uluslararası kamuoyu önünde sıkıntılı bir sürece girebilecektir ki; Türkiye için kabul edilebilecek bir durum değildir.
 
Suriye’de iki ayrı muhalefet grubu bulunmaktadır11. “Suriye Ulusal Konseyi” (Cenevre görüşme sürecinden çekilmiştir) ve “Suriye Ulusal Koalisyonu” arka arkaya kurulmuş iki ayrı örgüt olup ikincisi uluslararası kamuoyu tarafından tanınmıştır ve Cenevre görüşmeleri sürecinde muhalefeti temsil sorumluluğu üstlenmiştir12. Bu noktada, Türkiye’nin hangi muhalefet grubuna daha yakın olduğu ve bu muhalefet grubu üzerinden uluslararası insan hakları hukukuna/insancıl hukuka aykırı fiillere destek verdiği gibi bir iddianın da yine sıkıntı yaratacağı açıktır.
 
Uluslararası toplum uluslararası güvenliğin tesis edilmesi ve devamlılığının sağlanması bakımından kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadele konularında hassasiyet göstermektedir. Bu nedenle kurulan “Mali Eylem Görev Gücü” (MEGG) çalışmalarına devam etmektedir. MEGG kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadele konularında toplantılar ve ülkeler hakkında değerlendirmeler yapmaktadır. Şubat 2014 ayı içerisinde yapılan değerlendirme toplantısında Türkiye’nin anılan konularda gayret göstermesi hususuna vurgu yapılmıştır ki; bu vurgulamanın teşkilatın aynı zamanda bir üyesi olan Türkiye’nin uluslararası toplum nazarındaki itibarı bakımından olumlu karşılanması mümkün görülmemektedir13.
Yazılarda sürekli vurgu yaptığımız bir noktaya bir kez daha dikkat çekmekte fayda bulunmaktadır. Türkiye başta G20 olmak üzere birçok önemli uluslararası kuruluşun kurucu üyesidir ya da üyesidir. Dünyada giderek daha da kurumsallaşan küresel bir düzen ortaya çıkmaktadır. Uluslararası siyaset, ekonomi ve güvenlik küresel ölçekte yeniden şekillenmektedir. Bu kurumsal yapıların içerisinde bulunmak Türkiye için yaşamsal önemde olup aynı zamanda da bir siyasi hedef olmalıdır.
 
Ancak, bu noktada bir yandan uluslararası toplantılara katılarak burada alınan ortak kararlara imza atan ve taahhütte bulunan, diğer yandan da uluslararası hukuka aykırı olarak meşruiyeti tartışmalı saklı faaliyetler yürüten yine günü kurtarma çabasındaki fırsatçı politikacı ile Türkiye’nin itibarının ne şekilde korunabileceği konusu, yanıtlanması gereken bir soru olarak önümüzde durmaktadır.
 
Son konumuz olan “Münih Güvenlik Konferansı” yine gündemi ve üst düzey katılımcıları nedeniyle dikkat çekmektedir14. Her yıl Münih/Almanya’da biraraya gelen önemli şahsiyetler uluslararası güvenlik ortamını değerlendirmek suretiyle güvenlik ortamına tehdit oluşturan süreçlere vurgu yapmaktadırlar15.
 
Kuşkusuz bu uluslararası bilgi paylaşım ortamında esas olan “bilinenin yinelenmesi” değil “bilinmeyenin ya da farkında olunmayanın sunulması” olmaktadır. Bilgiyi özümsemek ve bunu küresel, bölgesel ve ülkesel boyutta anlamlandırarak kullanabilmek ise elinizdeki insan unsurunun kalitesi ve yeteneği ile sınırlıdır.
 
Gündemi “ülke güvenliği” değil de “kendi güvenliği” olan fırsatçı politikacı tipinin “küresel güvenlik ortamına” bakışı ise ne yazık ki “yeni bir şey yok” ya da “boş konuşmalar” şeklinde olmaktadır. Bu noktada bu gibi ortamlara sadece katılmanın yeterli olmadığına/olmayacağına dikkat çekerek, esas olanın paylaşmak olduğuna vurgu yapmakta fayda bulunmaktadır. Ancak, gerçekten uluslararası güvenlik ortamını değerlendirebilecek yeterlikte ve yetenekte birikime sahip insan unsurunuz varsa.
 
Konumuza dönersek konferans gündemi içerisinde küresel, bölgesel ve ülkesel boyutta Türkiye’yi de yakından ilgilendiren konular bulunduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Küresel boyutta “Siber Ortamda Güvenlik” , bölgesel boyutta “Ortadoğu’nun Gelecek Mevsimi” ve ülkesel boyutta olan da elbette yukarıda da değindiğimiz gibi “Suriye Faciası”, “İran” ya da “Ukrayna, Rusya Federasyonu ve Kırım” olabilir.
 
Unutmamak gerekir ki; 1960’larda birçok ülke kuvvet kullanmanın meşruiyetine dayalı olarak hareket ederken “uluslar ötesi terörizm” kavramı henüz gündemde bile değildi. “İnternet ve Siber Ortam” sözcükleri ise nerdeyse bilinmiyordu. Bu bağlamda dünya yeni bir evreye girmiş olup bu kavramlar artık küresel bir mahiyet kazanmış ve bütün dünya için önem arz eden konular haline gelmiştir. “Siber Ortamda Güvenlik” ile ilgili çok şey söylemek yerine, sadece yakın geçmişte Türkiye’de yaşanan ve yaşanmakta olan sosyal paylaşım siteleri üzerinden kamuoyu oluşturmaya yönelik bilgi akışına dikkat çekmenin faydalı olacağı düşünülmektedir16. Ayrıca, yine yakın zamanda ABD ve İngiltere tarafından üçüncü ülkelere yönelik olarak uygulandığı iddia edilen “Siber Casusluk” hususu ise belleklerde iz bırakmıştır. Haber alma ve çatışma anlayışının siber ortama intikal etmiş olması gelecek açısından önem taşımaktadır. Bu noktada söyleyebileceğimiz tek husus bu “gerçeğin bilinmesinin” yeterli olmayacağı ve ancak “hazırlıklı olunmasının” fayda sağlayacağıdır.
 
Bu noktada “internet” kavramının ne şekilde düşünülmesi de tartışmaya açık bir husustur: “Denetlenmesi gereken bir veriye ulaşım yolu mudur, bir silah mıdır yoksa jeopolitik boyutta bir çatışma ortamı mıdır?” Bu sorunun yanıtını da yaşayarak öğreneceğimiz açık ve anlaşılırdır.
 
Ortadoğu ve kuzey Afrika coğrafyasında başlayan ve genel anlamda “Arap Baharı” olarak adlandırılan sürecin bir bahar mevsimi olmaktan çıkarak bölgeye yıkım ve mutsuzluk getirdiği bilinmektedir17. Bu sürecin ne şekilde devam edeceği ve sonuçlanacağını bugünden kestirmek ise henüz mümkün görülmemektedir. Ancak, günümüze kadar olan gelişmelere bakarak geleceğe yönelik çok iyimser beklentiler içerisinde olunamayacağı da açıktır. Bu konunun bölgesel ölçekte Türkiye’yi ilgilendiriyor olması bakımından dikkate alınmasında fayda bulunmaktadır.
 
Ülke ölçeğinde ise Ukrayna-Kırım-Rusya Federasyonu, İran ve Suriye gelişmelerinin önem arz ettiği açıktır. Karadeniz havzasında cereyan eden birinci sorun Kırım’ın Ukrayna’dan ayrılarak Rusya Federasyonu’na katılması ile yeni bir aşamaya geçmiş bulunmaktadır. Konferans ortamında Ukrayna’nın kendi geleceğini belirleme konusunda yetkin olması gerektiği ifade edilse de uygulamada farklı bir sonuç ortaya çıktığı açıktır. İran’ın nükleer programı konusunda ise bir uzlaşma noktasına gelindiği ifade edilse bile bu hususta kapsamlı ve nihai bir anlaşma zeminin henüz oluşmadığı ifade edilmektedir18. Suriye’de ise çatışma ortamı ciddiyetini devam ettirmektedir. Türkiye’nin çevresindeki bütün bu gelişmeler her an farklı süreçlere dönüşme karakteri taşımaktadır. Yakından izlenmesi ve hazırlıklı olunmasını zorunlu kılmaktadır.
 
Kaldı ki; neredeyse 60 yıldır bir barış denizi olan Karadeniz kuzeyindeki gelişmeler Türkiye bakımından bölgesel ölçekte sorunlara bir yenisinin daha eklenmesine neden olmuştur.
 
Bu süreçlerin ortaya koyduğu diğer önemli bir husus da; ikili ya da çoklu olarak ülkeler arasında ve bölgesel ölçekte çatışma olasılığının varlığını halen devam ettiriyor olmasıdır.
 
Bölgesel ve ülkesel boyutta barış ortamını korumak ve güçlendirmek yerine, çatışma ortamına girme arzusu olduğu izlenimini veren Türkiye’nin ülkeler arası sorunların giderek yoğunlaştığı bir coğrafyada geleceğe yönelik nasıl tavır alacağı ise önem taşımaktadır.
 
Sonuç olarak yukarıda dikkat çekmeye çalıştığımız bütün konu başlıkları ile dünyanın hangi istikamete doğru devindiğine vurgu yapmaya çalıştık. Küresel boyuttaki sorunların bütün dünyaya tehdit oluşturduğu ve bunların küresel mekanizmalar ile çözümlenebileceği açıktır.
 
Durum böyle iken Türkiye’nin kısa erimli ve günü kurtarmaya yönelik girişimlerini anlamak pek mümkün görülmemektedir. Bütün bu girişimlerini etnik ve dini/mezhepsel zemin üzerinde oturtmaya çalışan ve bu istikamette gayret sarf eden Türkiye’nin dünyanın istikametine ters bir istikamette hareket ettiği açık bir şekilde görülmektedir.
 
21. yüzyılın önümüze getirdiği riskleri ve fırsatları akılcı ve bilimsel çerçevede incelemek suretiyle doğruları yakalamak ve dünya ile birlikte hareket etmek yerine, yüzyıllar öncesinin bugün için doğruluğu tartışmalı anlayışı ile sorunlara çözüm gayretlerinin bir fayda sağlamayacağı görülmektedir.
 
Dünya’nın gündemi ile Türkiye’nin gündemi örtüşmemektedir.
 
Geride kalan 15 yıl içerisinde Türkiye’nin gündemini oluşturan konu başlıklarına baktığımız zaman karşımıza çıkan tablo ürkütücüdür. Kamuoyuna yarar getirmeyecek ve ancak toplumu geren, ayrıştıran konuların gündem oluşturduğu görülmektedir19.
 
Devletin bütünlüğü bozulmuştur. İki devletimiz olduğu artık en üst düzeyde ifade edilir olmuştur. “Paralel Devlet” ifadesi yaygın şekilde kullanılırken bu ikincil devletin kimlerin desteği ve gayreti ile yapılandığı gerçeği gözlerden kaçırılmıştır. Üzeri örtülmeye çalışılmıştır.
 
Bütün bu süreç sonucunda alt yapı çalışmaları yapılarak fiziki olarak daha imar ve inşa edilen bir görüntü ortaya çıkmış olsa da; “tuğla ülke” sıfatını kazanmış olmamız önlenemediği gibi bu imar ve inşa faaliyetlerinin geri planında nasıl bir sermaye hareketi olduğu da henüz belirsizliğini korumaktadır20.
Dünyaya parmak ısırttıracak şekilde ve üstün bir zeka ürünü olarak “ucuza arazi aldıktan sonra bir imar değişikliği ile değer kazandırarak ve de yüksek binalar yaptıktan sonra satarak ekonomik büyüme rekorları kırmak” şeklindeki bir model geliştirme başarısını göstermiş olduğumuz teşhis edilmiştir!
 
Yine geride kalan yıllar itibarıyla yolsuzluk söylentileri yoğunluk kazanmış ve toplum neredeyse “çalmayı ve yalan söylemeyi” makul sayar olmuştur. Toplumda “abi olsun çalıyor ama yapıyor da” gibi bir anlayış giderek meşruiyet kazanmıştır.
 
Çalışmaların toplumu “çağdaş uygarlık düzeyine” götüreceğini beklerken süreç içerisinde hayretle “çalma ve yalan söyleme” düzeyine sıçrama yapmış olduğumuz görülmüştür.
 
Uluslararası kamuoyunda adımız kara para aklama ve terör örgütlerine finans desteği sağlayan ülkeler arasında anılmaya başlanmıştır.
 
Bütün bunlar ülke ölçeğinde vahim sayılabilecek tespitlerdir.
 
Türkiye’nin ayrışmaya değil birleşmeye, çatışmaya değil barışa, yoksulluğa değil zenginliğe, cahilliğe değil eğitime, itibarsızlığa değil saygınlığa ihtiyacı vardır. Bilime, incelemeye, araştırmaya önem veren bir Türkiye’nin zamanı yakalamaya ve dünya ile birlikte soluk alıp vermeye ihtiyacı vardır.
 
Seçim sonuçlarının bu olumsuz tabloyu değiştirecek bir kapı açabileceğini umut ederek demokrasi, hukuk devleti ve insan haklarına saygı çerçevesinde yaşayabileceğimiz bir Türkiye özlemimizi bir kez daha yineliyoruz.
 
 
 
Av. Reha Taşkesen
28.03.2014, Ankara
 
 
 
 
 
1 https://www.g20.org/about_g20/g20_members
Yazılarımızda sürekli olarak değindiğimiz gibi Türkiye G20 üyesi olan bir ülkedir ve bu imkan geçmiş T.C. hükümetlerinin de gayretleri ile kazanılmıştır. Bu üst konumun korunması ve daha da geliştirilmesi bir devlet politikası olarak ele alınmalıdır. G20 ülkeleri (Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Endonezya, İtalya, Japonya, Güney Kore, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Türkiye, İngiltere, ABD ve AB) dünya nüfusunun %70, dünya ticaretinin %75 ve dünya GSH’nın da %85 kadarını temsil etmektedirler. G20’nin kalıcı bir sekreterlik yapısı yoktur. Başkanlık bölgesel dengeleri koruyacak şekilde yürütülmektedir ve üç ülke (troyka) tarafından desteklenmektedir (mevcut, önceki e sonraki evsahibi ülkeler). G20 esas olarak dünya ekonomisinin yönetilmesi ile ilgilidir. Bu nedenle de DEF gibi küresel ekonomik gelişmelere ilgisiz kalmak Türkiye’nin geleceği bakımından fayda sağlamayacaktır.
2 World Economic Forum Annual Meeting 2014, Executive Summary.
The World Economic Forum Annual Meeting provides an unparalleled platform for leaders to map the complexity and interconnectivity of our changing world at the beginning of the year. The aim is to develop the insights, initiatives and actions necessary to respond to current and emerging challenges. It achieves this by convening global leaders from across business, government, international organizations, academia and civil society in a series of strategic dialogues that map the key transformations reshaping the world.”
3“Dünya Ekonomik Forumu” 22-25.01.2014 tarihlerinde İsviçre’nin Davos kasabasında toplanmıştır. ABD Başkanı Barack Obama tarafından yapılan “Birliğin Durumu” (State of Union) konuşması bu yıl 28.01.2014 tarihinde gerçekleşmiştir. “Münih Güvenlik Konferansı” ise 31.01.2014 ile 02.02.2014 tarihlerinde yapılmıştır.
4 World Economic Forum Annual Meeting 2014, Executive Summary.
Profound political, economic, social and, above all, technological forces are transforming our lives, communities and institutions. Rapidly crossing geographic, gender and generational boundaries, they are shifting power from traditional hierarchies to networked heterarchies. Yet, the international community remains crisis-driven instead of strategic in the face of the trends, drivers and opportunities pushing global, regional and industry transformation.
5 World Economic Forum Annual Meeting 2014, Executive Summary.
The Annual Meeting will explore the ideas, innovations and discoveries that are reshaping our world by working
closely with those in the vanguard of change from such fields as the arts, culture, engineering, media, medicine, science and technology. “New Champions”, representing leaders of the Millennial generation, will also play a significant role in the design and development of the sessions focusing on the theme of the Annual Meeting.
6 http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/01/28/president-barack-obamas-state-union-adress
“As President, I’m committed to making Washington beter, and rebuilding the trust of the people who sent us here.”
7 The Economist, 15.02.2014, S.11 ve 33,
“The Petrostate of America”, “Kaya gazı yeni, kıyasla daha temiz ve politik sorun yaratmayan bir enerji kaynağıdır…Amerika’nın kendine yeterli noktaya gelmesi Ortadoğu için bir bedel ödemesi sorununu ortadan kaldıracak mıdır?..Bölge bir süper güç için ilgi odağı olacaktır. Arz ve talep dengesine göre fiyatlanan bölge petrolünün pazarlara taşınması için su yollarının açık tutulması ve Çin’in bölgeye müdahale etmesinin önlenmesi öngörülebilen bir süreç için yaşamsal önemde kalacaktır. Amerika’nın enerji politikası değişse dahi dış politikasında değişiklik beklenmemektedir…Başkan’ın ihracat yasağını kaldırması durumunda önemli bir gelir kaynağı oluşacaktır. İnşa edilecek boru hattı projesine onay vermesi halinde de Kanada’dan petrol akışı başlayacaktır…Yeni imkanlar Avrupa için de enerji konusunu bir baskı unsuru olarak kullanan Putin’e karşı bir seçenek oluşturabilecektir.
“Saudi America”, “2008 yılında 600.000 varil/gün olan kaya petrolü (tight/shale/light petrol) üretimi 2014 yılı itibarıyla 3,5 varil/gün seviyesine ulaşmıştır…Bu geleneksel olmayan enerji kaynağındaki sıçrama 2020 yılı itibarıyla 1,7 milyon yeni iş alanı açılmasına imkan verecektir. ..Uluslararası Enerji Ajansı 2020 yılı itibarıyla Amerika’nın 11,6 milyon/varil kaya petrolü üretimi ile Suudi Arabistan’ı geride bırakabileceğine işaret etmektedir…Bank of America/Marrill Lynch petrole olan bağımlılığın GSYH/GDP’ye oranının AB bölgesinde %4’e genişlerken Amerika’da %1,7’ye gerilediğine ve böylece Amerika’nın petrol fiyatlarında olabilecek dalgalanmalardan daha az etkilenebileceğine dikkat çekmiştir…Amerika’da dışsatımı henüz yasak olan kaya petrolünün fiyatı, Brent petrolünün (Kuzey Denizi’nde çıkarılan ve fiyatlandırmada dikkate alınan kaliteli petrol) fiyatına göre $8 daha ucuzdur.
8 http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/01/28/president-barack-obamas-state-union-adress
“But we have to act more urgency. Because, a changing climate is already harming western communities struggling with drought, and coastal cities dealing with floods.”
9 Nabi Avcı, MEB, 08.10.2013
10 http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10718
Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı (Gender Pay Gap):
Erkek/kadın arasındaki ücret farkının erkek ücreti içindeki yüzdesi olarak tanımlanmaktadır. Bu gösterge, saatlik, aylık veya yıllık ortalama ücret esas alınarak hesaplanabilmekte olup burada yıllık ortalama brüt ücret kullanılarak hesaplanmıştır. Cinsiyete dayalı ücret farkı toplamda kadın ücretinin lehine (%-1,1) iken eğitim durumuna göre incelendiğinde tüm eğitim durumu basamakları için erkek ücreti lehinedir. Göstergenin toplamda kadın lehine olması ücretli çalışanların eğitim durumuna göre dağılımının incelenmesi ile açıklığa kavuşmaktadır. Ücretli çalışan kadınların en yoğun bulundukları eğitim durumu % 35,3 ile yüksekokul ve üstü iken, erkekler için bu grup % 27,4 ile ilkokul ve altıdır. Cinsiyete dayalı ücret farkı meslek gruplarına göre incelendiğinde ise, “yöneticiler” grubu hariç, diğer tüm meslek gruplarında bu ölçütün erkek ücreti lehine olduğu görülmektedir. Yöneticiler (%-7,3), Profesyonel Meslek Grupları (%19,4), Büro Hizmetlerinde Çalışanlar (%6,1), Sanatkarlar ve İlgili İşlerde Çalışanlar (%16,6).
TÜİK verilerine göre 2011 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki işgücüne katılma oranı erkeklerde %69,2 ve kadınlarda %25,9 olarak tespit edilmiştir. Bu oranla Türkiye AB ülkeleri arasında sonuncu sırada yer almaktadır.
Yine TÜİK’in 2014 Ocak ayı verilerine göre; Dünyada kadın istihdam oranı %51 iken Türkiye’de bu oran % 28,2 olup, Türkiye 135 ülke arasında 120’dir. Ayrıca, son 4 yılda temel eğitimini tamamlamadan evlendirilen (18 yaş altı) kız çocuk sayısı 226.428’dir. 2013 yılında Türkiye’de 214 kadın cinayeti işlenmiştir ve 2014 Ocak ayı içerisindeki kadın cinayeti ise 23’tür. Adalet Bakanlığı kadın cinayetlerinin son 4 yılda %1400 arttığını açıklamıştır.
http://www.oecdbetterlifeindex.org/countries/turkey/
Women are still less likely than men to participate in the labour market. In Turkey, 28% of women have jobs. This is much less than the OECD average of 60% and the 70% employment rate of men in Turkey. This 42 percentage point gender difference is much higher than the OECD average of 12 percentage points and the highest amongst OECD countries. This suggests employment opportunities for women could be improved.
http://www3.weforum.org/docs/WEF_GenderGap_Report_2012.pdf
Labor Force Participation (%35), Wage Equality for Similar Work (Survey) (%63), Estimated Earned Income (PPP US$) (%30), Legislators, Senior Officials, Managers (%11), Professional and Technical Workers (%54).
11 Bkz. “Soluklaşan Devlet Suriye (I-V)”, Yeni Yaklaşımlar, 27.08.2013 ve devamı.
12 Cenevre I ve Cenevre II Konferans Süreçleri:
Cenevre I: Suriye’deki çatışmaları sona erdirmek maksadıyla 30.06.2012 tarihinde Cenevre’de yapılan toplantı Cenevre I olarak adlandırılmaktadır. Bu toplantıya “Eylem Grubu” (Action Group) ülke temsilcileri (BM Suriye Temsilcisi Kofi Annan ile ABD, RF, ÇHC ve İngiltere temsilcileri) katılmıştır. Toplantıda bir geçiş sürecine ihtiyaç duyulacağına dikkat çekilerek, öncelikle ülkede güvenlik ortamının tesis edilmesine ve istikrarın ve sükunetin sağlanmasına vurgu yapılmıştır. Kofi Annan “Suriye Hükümeti temsilcileri de dahil olmak üzere bütün tarafların temsil edileceği bir geçiş hükümetine ihtiyaç duyulduğu” konusunda mutabakat sağlandığını açıklamıştır. ABD Devlet Başkanı Beşar Esad’ın bu süreçte konumunu terk etmesi gerektiğine işaret etmiş, RF ise bu görüşe karşı çıkmıştır. Konferans sonrasında Ağustos 2012 ayı içerisinde Lakhdar Brahimi BM Suriye Temsilcisi olarak görevlendirilmiştir.
13Cenevre II: Konferans 22.01.2014 tarihinde Montrö’de ve 23-31.01.2014 tarihleri arasında da Cenevre’de toplanmıştır. İslam Cephesi (Islamic Front), Ahrar al-Sham görüşmelere katılmayacaklarını açıklamışlardır. Suriye Ulusal Konseyi (SUK), Suriye Ulusal Koalisyonu’nun (SUKOA) katılım kararına katılmadığı için SUKOA’dan çekilmiştir. Konferansa BM, AB, Arap Ligi (Arab League), İslam İşbirliği Teşkilatı (Organization of Islamic Cooperation) gibi uluslararası örgütler ile aralarında Türkiye'nin ve Vatikan'ın da bulunduğu 39 ülke ve başkanlığını Dışişleri Bakanı Walid Muallem’in yaptığı Suriye ile başkanlığını Louay Safi’nin (Suriye asıllı Amerikalıdır. Şam doğumlu olup ilk eğitimini burada aldıktan sonra ABD'ne gitmiştir. Amerika'da mühendislik eğitimi aldıktan sonra siyaset bilimi üzerine yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamlamıştır. İslam ve Ortadoğu üzerine çalışmaları ve kitapları olan bir bilim adamıdır. İslami düşünce, kültür, hukuk konularında reform yapılmasını savunmaktadır) yaptığı muhalif taraf (Suriye Ulusal Koalisyonu/Syrian National Coalition, Suriye Devrimci Cephe/Syria Revolutionaries Front, Levant Askerleri/The Soldiers of the Levant, Kürt Demokratik Birlik Partisi/Kurdish Democratic Union Party) katılmıştırKonferans somut bir sonuca varılamadan sona ermiştir. BM Temsilcisi Lakhdar Brahimi öncelikle “şiddet ve terörizm” ve arkasından da “geçiş hükümeti” konularının görüşülmesini önermiştir. Bir ilerleme olmasada taraflar hazırlık yaparak bir 3. görüşme sürecine katılmak için mutabık kalmışlardır. Louay Safi “geçiş sürecinin görüşülmeyeceği bir 3. toplantı zaman israfı olacaktır” şeklinde açıklama yapmıştır.
 http://www.fatf-gafi.org/pages/aboutus/historyofthefatf/
http://www.defenddemocracy.org/media-hit/the-gray-list-turkeys-financing-of-terrorism1/
http://www.foreignpolicyjournal.com/2014/03/05/the-gray-list-turkeys-financing-of-
Cumhuriyet, 02.03.2014, S.8, Finansör Türkiye.
“Mali Eylem Görev Gücü” (Financial Action task Force-FATF) G7 ülkelerinin 1989 yılındaki Paris toplantısı sırasında kurulmuştur. Halen Türkiye’de dahil olmak üzere 34 ülke ve iki uluslararası teşkilat (AB Avrupa Komisyonu ve Körfez İşbirliği Teşkilatı) üyesidir. MEGG başlangıçta sadece bankacılık ve finans kurumlarına risk oluşturan “kara para aklama” konusunda çalışma yapmak maksadıyla kurulmuş olmasına karşılık, 2001 ve 2012 yıllarında aldığı kararlar ile çalışma alanını genişletmiştir. “Kara para aklama” konusuna ek olarak “terörün finansmanı”, “kitle imha silahlarının yayılması/elde edilmesinin finansmanı” ve “yolsuzluk konusunda direnç gösterme ve şeffaflık” konuları da çalışma kapsamına alınmıştır. BM, AB ve OECD, MEGG ile yakın işbirliği yapmaktadır. 12-14 Şubat 2014 tarihinde Paris’te yapılan toplantı sonucunda yayımlanan raporda 2 ülke kara listede (İran, Kuzey Kore) ve 10 ülke de gri listede (Cezayir, Ekvator, Etiyopya, Endonezya, Myanmar, Pakistan, Suriye, Türkiye, Yemen) yer almıştır. MEGG Türkiye’nin üyeliğinin askıya alınmasını ertelemiştir. Türkiye’nin böyle bir listede yer alması Türkiye’nin itibarı bakımından kabul edilebilir değildir ve süratle düzeltilmesi gereken bir husustur. Türkiye ile ilgili olarak “Türkiye terörizmin finansmanı konusunda adımlar atmıştır. Ancak, Türkiye’nin BMGK’nin 1267 ve 1373 sayılı kararları çerçevesinde terörizm (bağlantılı) varlıkların tanımlanması ve dondurulması konusuna hassasiyet göstermesi beklenmektedir” (Turkey has continued to take steps towards improving its CFT regime, including as demonstrated by recent court decisions. The FATF welcomes Turkey's progress in largely complying with the FATF standard on criminalisation of terrorist financing. However, certain concerns remain regarding Turkey’s framework for identifying and freezing terrorist assets under UNSCRs 1267 and 1373. The FATF encourages Turkey to address these remaining strategic deficiencies and continue the process of implementing its action plan). Ayrıca, 11.09.2001 saldırıları sonrasında ABD’de kurulan “Demokrasileri Koruma Vakfı” (Foundation of Defence for Democracies) 21.02.2014 tarihinde yayımladığı raporda “Türkiye büyük terör gruplarının finansmanında anahtar rol oynuyor” ifadesine yer vermiştir.
14 Munich Security Conference, 31 Ocak-02 Şubat 2014. Konferansa 450 kadar konuşmacı ve panelist katılmıştır.
15 Üç gün devam eden konferansın konu başlıkları: Yeniden Güven Oluşturmak (Rebooting Trust), Siber Ortamda Güvenlik (Security in Cyberspace), Avrupa Güvenliğinin Geleceği (The Future of European Defence), Ortadoğu Barış Süreci (The Middle East Peace Process), Suriye Faciası (The Syrian Catastrophe), Küresel Güç ve Bölgesel İstikrar (Global Power and Regional Stability), Transatlantik (yeniden) Birlikteliği (Transatlantic Renaissance), Uluslararası Güvenliğin Dünü, Bugünü ve Yarını (The Past, Present and Future of International Security), Enerji ve İklim Güvenliği (Energy and Climate Security), Çatışma Sonrası Çözüm Süreci (Post-Conflict Conundrum), Büyük Veri ve İstihbaratın Geleceği (Big Data and the Future of Intelligence), 2014: Uzun-Vadeli Çözümlerin Yılı (2014: A year for Long-Term Solutions), Belgrad-Priştine Müzakere Süreci (Belgrade-Pristina Dialogue), Ortadoğu’nun Gelecek Mevsimi (What Season is Next for teh Middle East), İran (Iran).
16 http://www.huffingtonpost.co.uk/james-davis/munich-at-50-the-search-f_b_4721591.html
17 http://english.aljazeera.net/indepth/spotlight/tunisia/
(Büyük) Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesi (BODKA, The Greater Middle East and North Africa, MENA) Tunus’ta başlayan olaylar ile birlikte yeni bir tarihsel sürece girmiştir. Tunus’ta 17.12.2010 tarihinde ailesine destek olmak için meyve ve sebze satan 26 yaşındaki Mohammed Bouazizi, polisin izinsiz satış yaptığı gerekçesi ile müdahalesine maruz kalmıştır. Bouazizi polise direnç gösterince dövülmüş ve bu nedenle de bölge polis merkezi önünde üzerine tiner dökerek kendisini ateşe vermiştir. Vücudunda 3. Derece yanık oluşan Bouazizi hastanede tedavi altına alınmıştır. Bu olay kamuoyunda tepki yaratmış ve halk yaşam standartları, polis şiddeti, işsizlik, insan haklarına saygı gösterilmemesi gibi nedenlerle olay yeri olan Sidi Bouzid’de protesto gösterileri başlatmıştır. Bu heyecan dalgası kısa sürede bölgede ve ülkede etkisini göstermiştir. Bouazizi 5.1.2011 tarihinde ölmüştür. Bouazizi’nin kendisini yaktığı 17.12.2010 tarihi bir yerde “Arap Baharı” için da başlangıç tarihi olmuştur.
18 http://www.nytimes.com/2014/03/10/world/middleeast/iran-nuclear-program.html?_r=0
Thomas Erdbrink, Tahran, 09.03.2014, AB Dış İlişkiler Başkanı Catherine Ashton İran’ın nükleer programı ile ilgili nihai ve kapsamlı bir anlaşma noktasına varıldığı konusunda bir garanti bulunmadığını ifade etmiştir (The European Union’s foreign policy chief, , said Sunday that there was “no guarantee” that Iran and world powers would be able to reach a final, comprehensive agreement over Iran’s nuclear program).
19 RT, Bir tarama yaptığımız zaman basın ve yayın organlarında haftalarca hatta yıllarca kamuoyuna sunulan konu başlıkları şaşırtıcıdır: Kamuoyu TÜRBAN, ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ, ÖZEL YETKİLİ MAHKEMELER (bu mahkemelerin baktığı Ergenekon, Balyoz, Futbolda Şike, KCK, vb. davalar), AÇILIM (lar), HSYK, İKTİDAR ve CEMAAT, YOLSUZLUK, KARA PARA AKLAMA gibi konular ile meşgul olmuş/edilmiştir. Bu başlıklar daha demokratik, daha özgürlükçü, daha insan haklarına saygılı bir devlet yapısına doğru devinim yapıyoruz diye sunulsa da sonuç bu şekilde ortaya çıkmamıştır. Daha otoriter, daha özgürlükleri kısıtlayan ve daha insan haklarına görmezden gelen bir devlet anlayışı ortaya çıkmıştır.
20 “Tuğla Ülkeler” (Brick Countries).
Av. Reha TAŞKESEN | Tüm Yazıları
Hits: 2324