Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yetkilerini Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'a devreden teklif yasalaştığında, 4 yıl önce seçimle işbaşına gelen 22 üye tekrar seçilecek.
OYA ARMUTÇU/ANKARA- Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) yetkilerini Kurul Başkanı ve Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’a devreden, Kurul üyelerini görevden alma yetkisi getiren AK Parti teklifi kanunlaştığında HSYK’nın içi boşalacak.
4 yıl önce seçimle gelen 22 HSYK üyesi yeniden seçilecek. Teklifle HSYK’da ‘asıl’ ve ‘tamamlayıcı’ diye yeni bir üyelik modeli gelecek. Kimin asıl, kimin tamamlayıcı üye olacağını ise Bakan belirleyecek. Üye sayısı 11’e çıkarılıp görev alanı yeniden belirlenen HSYK 3’üncü dairesi ise ‘5+5’ şeklinde 2 heyet halinde çalışacak. Kanun çıkınca Adalet Akademisi Başkanı’nı da ilk toplantısında Bakanlar Kurulu seçecek. İşte teklif:
1- TEKLİF NEDEN HAZIRLANDI VE KİM VERDİ?
HSYK’nın Adli Kolluk açıklaması ve Başbakan Tayyip Erdoğan’ın “Yetkim olsa HSYK’yı anında yargılardım” sözlerinin üzerine HSYK Kanunu’nda değişiklik bekleniyordu. Ancak Ak Parti beklenenden kapsamlı, 6 kanunu değiştiren, HSYK ve Adalet Akademesi’ni kökten yeniden yapılandıran 52 maddelik kanun teklifini TBMM’ye verdi. Teklifin verilmesinin HSYK 3’üncü Dairesi’nin İstanbul Emniyet Müdürü Selami Altınok ile ‘Büyük Rüşvet Operasyonu’nu yöneten Zekeriya Öz ve savcılar hakkında inceleme kararı verip 1’inci Daire’nin de Öz’ü Bakırköy’e atadığı güne rastlaması ilginç bir tesadüf oluşturdu.
2- 22 HSYK ÜYESİ VE BÜROKRATLAR NE OLACAK?
Kanunun yürürlüğe girmesiyle 4 yıl önce neredeyse tamamı bakanlıktan geçen tüm personelin görevi sona erecek. HSYK’daki mevcut müfettişler, tetkik hâkimleri, Teftiş Kurulu Başkanı ve Başkanvekili ile HSYK Genel Sekreteri’nin görevi bitecek. HSYK’daki idari personel görevden alınacak. Aynı zamanda HSYK 3’üncü Daire Başkanı da olan Başkanvekili Ahmet Hamsici, HSYK 1’inci Daire Başkanı İbrahim Okur, HSYK 2’nci Daire Başkanı Nesibe Özer başta seçimle gelen 22 Kurul üyesinin dairelerdeki görevleri sona erecek. 10 gün içinde bakan, hangi HSYK üyesinin hangi dairede görev yapacağını kendisi belirleyecek.
3- ÜYELERİN DURUMU NE OLACAK?
HSYK’daki daire başkanlarını, daireler kendi içlerinde seçiyordu. Şimdi bakanın seçtiği 2 adaydan birini o daire değil HSYK Genel Kurul’u seçecek. Daire başkanlığında üyelerin çoğunluğunun oyunu alma şartı değil katılanların oyunun çoğunu almak yeterli olacak. Yasak kalktığı için artık müsteşar 3 daireden birine başkan olabilecek.
4- TEFTİŞ KURULU BAŞKANI VE GENEL SEKRETERİ KİM ATAYACAK?
Teftiş kurulu başkanı, genel sekreter ve sayıları 4’ten 5’e çıkarılan biri idari yargıdan gelecek genel sekreter yardımcıları bakan tarafından yeniden belirlenecek. Teftiş kurulu başkanlığı doğrudan bakana bağlı olacak. HSYK’da görev yapacak tetkik hâkimlerini de bakan seçecek. Kurul’a nakden ve açıktan atanacak personel için bakan yetkili.
5- HSYK’NIN GENELGELERİ NE OLACAK?
HSYK’nın 4 yıl boyunca yayımladığı tüm genelge ve kararlar, kanun yürürlüğe girdiğinde iptal edilecek. Yönetmelik çıkarma yetkisi genel kuruldan alınarak sakana verilecek. Savcıların adli, hâkimlerin idari görevlerini belirleme ve bu konuda genelge çıkartma yetkisi de Adalet Bakanı’na geçti.
6- BAKAN, HSYK ÜYELERİNE SORUŞTURMA AÇABİLECEK Mİ?
Seçimle gelen HSYK üyeleri hakkındaki disiplin işlemlerini artık HSYK Genel Kurulu yerine Adalet Bakanı tek başına yürütecek ve karara bağlayacak. Bakan, HYSK üyelerini görevden alma yetkisine kavuşacak. HSYK üyelerinin adli suçlarıyla ilgili soruşturma ve dava açılması izinlerini de yine bakan verecek. Bakan, genel kurulun disiplinle ilgili kararları vereceği toplantılara da bundan sonra katılabilecek. AK Partililerin ‘korsan bildiri’ diye eleştirdiği bildiriye imza atan 17 HSYK üyesine, Bakan Bekir Bozdağ kanun yürürlüğe girdikten sonra soruşturma açabilecek. Bakan artık hâkim ve savcıların, yönetmeliklerine aykırı davranışlarına soruşturma açabilecek.
7- DAİRENİN HANGİ İŞE BAKACAĞINI KİM BELİRLEYECEK?
HSYK Genel Kurulu, daire kararlarına yapılan itirazları karara bağlayamayacak. Dairelerin hangi işlere bakacağına artık bakan karar verecek. Bakan, gelen dosyayı istediği daireye sevk edebilecek. Genel kurulun toplantı günlerini ve gündemini de bakan belirleyecek. Dairelerin kararlarına yapılan itirazı genel kurul değil, bir sonraki numaralı daire karara bağlayacak. Genel kurulun toplantı yeter sayısı da korsan toplantıları önlemek için 15’ten 17’ye çıkarılıyor.
8- HSYK’YA ÜYE SEÇİMİ NASIL DEĞİŞTİ?
Anayasa Mahkemesi’nin anayasaya aykırı diye iptal ettiği düzenleme yeniden getirildi. HSYK’ya üye seçiminde Danıştay, Yargıtay ve ilk derece mahkemelerindeki seçimlerde her yargı mensubu aday sayısı kadar kişiye oy verebiliyordu. Ancak değişiklikle artık sadece bir adaya oy verilebilecek. Hükümet çevrelerinde, HSYK’nın mevcut dengesinin, bu hükmün daha önce Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilmesinden dolayı bu şekilde oluştuğu görüşü yaygın.
9-DAİRELERİN DENGESİNİ BAKAN NASIL DEĞİŞTİRECEK?
Şu anda HSYK’nın 3 ayrı dairesinde 7’şer kurul üyesi var. Teklifle 3 dairenin üye dengesi bakanın istediği gibi değişecek. 1 ve 2’nci daire 5’er, 3’üncü daire ise 11 üyeden oluşacak. HSYK’da 3 dairenin üye dengeleri bizzat bakan tarafından belirli kesimlere yakın üyelerin çoğunlukta olmayacağı şekilde değiştirilecek. Yargı çevrelerinde “3 daireye operasyon yapıldı. İlk 2 daire önemli daireler. İstenmeyen üyeler 3’üncü daireye” yorumu yapıldı.
10- HSYK 3. DAİRE'NİN GÖREV ALANI NASIL DEĞİŞTİ?
HSYK 3’üncü Dairesi’nin, hâkim ve savcılarla ilgili denetlemelerde karar verme ve şikâyetleri karara bağlama yetkisini HSYK 2’nci Daire’ye devredecek. Bu daire 5’er kişilik 2 heyet halinde çalışabilecek ve 11 kişiden oluşacak.
11- KOMİSYON BAŞKANINI BELİRLEME YETKİSİ NE OLDU?
Mahkemelerin görev alanlarını ve üye dengesini belirleyen adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonlarının başkanları ve bir asıl, bir yedek üyesini belirleme yetkisi de HSYK’dan alınarak bakanlığa verilecek.
12- ADALET AKADEMİSİ'NDE NE OLACAK?
Türkiye Adalet Akademisi’nin başkanı da yapısı da kökten değişecek. Eğitimler konusunda hükümetin belirleyiciliği esas olacak. Teklif yürürlüğe girdiğinde, Türkiye Adalet Akademisi’nin başkan, başkan yardımcıları, genel kurul, yönetim kurulu, denetim kurulu üyeleri; yeni usule göre atama, seçim ya da görevlendirme yapılması için mevcut görevleri sona erecek. Eğitim merkezi müdürü ve müdür yardımcıları, HSYK tarafından; kadrosu akademide bulunan diğer personel ise Adalet Bakanlığı tarafından görevlerinin sona erdiği tarihten itibaren 15 gün içinde başka bir göreve atanacaklar. Hâkim-savcıların meslek içi eğitimleri HSYK’dan alınıp Adalet Akademisi’ne verilecek.
13- AKADEMİ BAŞKANINI KİM SEÇECEK?
Kanun yürürlüğe girince Adalet Akademisi’nin başkanı yardımcıları ve daire başkanını 10 gün içinde bakan atayacak. 15 gün içinde ise bakan 3 akademi başkanı adayını Bakanlar Kurulu’na sunacak. İlk Bakanlar Kurulu’nda başkan atama ya da görevlendirmesi yapılacak. Adalet Akademisi Genel Kurulu’na bakan tarafından seçilen üye sayısı 0’dan 6’ya çıktı. Yargıtay ve Danıştay’ın 7 üyesi, 3’e düştü.
Radikal
