Mahkemelerin iş yükünü azaltması beklenen arabulucular 15 Kasım’dan bu yana faaliyette. Yalnızca hukuk fakültesi mezunlarının arabulucu olabildiği sistemde şimdilik 600 kadar kişi arabulucu olarak görev yapıyor. Mahkemeye, avukata gidilebildiği gibi, arabulucuya da gidilebilinecek. Ancak sistemin nasıl işleyeceği ile ilgili kafalar karışık. Hurriyet.com.tr, arabuluculuk sistemi ile ilgili detayları araştırdı.
Yargıdaki iş gücünü azaltması beklenen, uyuşmazlık konularının kısa sürede çözümünde “umut” olarak görülen arabuluculuk sistemi 1 aydan beri uygulamada. Sayıları 600 seviyesinde olan arabulucular 15 Kasım’dan bu yana levhalarını astı.
Her yıl yüzbinlerce dava dosyanın açıldığı ve davaların yıllarca sonuçlanamadığı bir ortamda "21. Yüzyılın kadıları geliyor" eleştirilerine konu olan
arabuluculuk sistemi ile ise ilgili kafalar karışık.
Alternatif Uyuşmazlık Çözümleri Derneği Başkanı Av. Şamil Demir, sistemin nasıl işleyeceği, yanlış bilinen konulara açıklık getirdi. İşte soru ve cevaplarıyla arabuluculuk mekanizması:
ARABULUCULUK NEDİR?
*Davalı durumda olan veya dava açmak üzere olan kişilerin, uyuşmazlıklarını, bir arabulucu eşliğinde çözüme kavuşturmaya çalıştıkları sürece arabuluculuk denir.
*Arabulucu tarafsız ve bağımsız bir kişi olmalı. Taraflardan birisiyle ciddi bir bağı olması halinde arabuluculuk yapmaması gerekir.
*Arabuluculuğun en önemli özelliği isteğe bağlı olmasıdır. Arabuluculuğa başvuranlar diledikleri an bu süreci sonlandırabilir. Taraflar başladıkları arabuluculuğu bitirmek zorunda değil.
NASIL BAŞVURULACAK?
Bir uyuşmazlık konusu olan kişi, mahkemeden gitmeden önce avukatına veya herhangi bir avukata arabulucu konusunda bilgi alabilir. Hangi avukatın arabuluculuk yaptığı konusunda da bilgi edinebilir. Aynı zamanda, mahkeme üyeleri de, davalılara arabuluculuk sistemi hakkında bilgi verebilir ancak herhangi bir kişiye yönlendiremez. Öte yandan arabulucuların güncel listesi de Adalet Bakanlığı’nın sitesinde yer alıyor.Hangi ilde kim arabulucu bu listeden ulaşılabilir.
NERELERDE UYGULANIYOR?
*Arabuluculuk, ABD, İngiltere başta olmak üzere Almanya, Fransa, İtalya, Avusturya, Hollanda, Danimarka gibi 20’yi aşkın ülkede uygulanmakta.
KİMLER ARABULUCU OLABİLİR?
*Türkiye’de arabuluculuğu, sadece Adalet Bakanlığı arabuluculuk siciline kayıtlı arabulucular yapabilecek.
*Hukuk Fakültesi mezunu olan ve mesleğinde en az beş yıllık deneyime sahip kişiler arabulucu olabilir. Hukuk fakültesi mezunu olmayanlar arabuluculuk yapamaz.
*Arabulucular sicil ve denetim bakımından Adalet Bakanlığı’na bağlı olacak. Tarafsız davranmayan arabulucu Bakanlığa şikayet edilebilecek.
HAKİM BİLGİLENDİRECEK
*Dava açıldıktan sonra hâkimler tarafları arabuluculuk hakkında bilgilendirecek. Taraflar anlaşırlarsa mahkeme davayı görmeyi bırakacak ve artık tarafların anlaştıkları metin geçerli olacak.
ÜCRET EŞİT ÖDENECEK
*Taraflar arabulucunun ücretini ve masraflarını eşit ödeyecek. Para ile ölçülebilen lan uyuşmazlık konularında, örneğin 25.000 TL’lık bir olayda taraflar arabulucuya yüzde 6'lı ücreti eşit ödeyecek.
*Para ile ölçülemeyen olaylarda ise arabulucunun ücreti saat ücreti olarak ödenecek. Bu ücret, olaya ve taraf sayısına göre, saati 45 ila 240 TL arasında değişecek.
BOŞANMAYA KARAR VERİLEMEZ
*Boşanma, çocuğun velayeti için mutlaka bir mahkeme kararı gerektiğinden taraflar bu gibi konuları arabulucuya götüremez.
*Yine, eşlerin birbirlerine şiddet uygulamaları, silahla yaralama, ölüme neden olan suçlar sonucunda istenen tazminatlar için arabulucuya gidilemeyecek.
HANGİ KONULAR GÖTÜRÜLEBİLİR
*Bütün kredi sözleşmeleri, alım satım sözleşmeleri, tüketici uyuşmazlıkları, eser sözleşmeleri, kira uyuşmazlıkları, işçi alacakları, deniz ticareti ve sigorta uyuşmazlıkları, marka-patent uyuşmazlıkları, boşanmadan sonraki mal paylaşım uyuşmazlıkları, taksirle yaralama, silahsız kasten yaralama, hakaret, tehdit, konut dokunulmazlığının ihlali, ticari sırrın açıklanması gibi şikâyete bağlı suçların işlenmesi nedeniyle istenecek tazminatlarda arabulucuya gidilebilecek.
SİSTEMİN YARARLARI
*Açılan bir dava en erken ortalama 8 ay veya ortalama 4 yılda çözülüyor. Ancak arabuluculukta bu süre 3 saat ile bir hafta arasında sonuca bağlanabiliyor.
*Mahkeme’de dava açılmasına kıyasla arabuluculukta masraf daha düşük kalıyor.
*Sistem sayesinde yargının da iş yükü azaltılmış olacak.
*Kamuoyu yansımasından çekinilen konular arabulucuya taşındığında gizli kalır.
KAÇ ARABULUCU VAR?
*Bu güne kadar 600 kadar adayın başvurusu kabul edilerek Adalet Bakanlığı siciline kayıtları yapıldı.
*Önümüzdeki yıl sonuna kadar arabulucu sayısının 6 bin seviyesinde olması bekleniyor.
