Kesinleşen bir takip alacaklısı, İcra Müdürlüğü’ne talepte bulunarak, borçlunun borcu karşılamaya yetecek miktarda haczi kabil menkul ve gayrimenkullerinin, 3. şahıslardaki hak veya alacaklının, maaşının, bankalardaki mevduatlarının, kira gelirlerinin ve sair haczini, şartları oluşması halinde menkul, gayrimenkullerin satışını isteyebilir.
Devlet, icra takibi başlatırken, daha sonra borçlu tarafından ödenmek üzere, alacaklıdan bir kısım harçlar (Başvuru harcı, peşin harç, vekalet harcı ) tahsil eder. 2016 yılı için;
Başvuru harcı: 29,20 TL Vekalet harcı: 4,30 TL’dir
Peşin harç ise, takip tutarı üzerinden hesaplanır. Takibe konu alacak tutarının %05’i (Bindebeş’i daha sonra tahsil harcından mahsup edilmek üzere icra müdürlüğünce takip başlatılırken alacaklıdan alınır. Dosyada kısmen yada tamamen tahsilat yapılması halinde, başlangıçta alınan harçlara ek olarak, icra dosyasının bulunduğu aşamaya göre farklılık gösterecek şekilde ilave harçlar tahsil edilir. (Tahsil harcı, cezaevi harcı gibi)
Tahsil harcının yükümlüsü kural olarak borçludur. Tahsil harçları, takip tutarı üzerinden hesaplanır. Bir icra dosyasında icra müdürlüğünce alınabilecek maksimum tahsil harcı miktarı bellidir. Takip masrafları ve işleyecek faiz için tahsil harcı tahakkuk ettirilemez. Örneğin Asıl Alacak miktarı 10.000 TL, takip öncesi faiz 2.000 TL olmak üzere toplam 12.000 TL alacak icra takibine konulduğunda, dosya alacağı faiz ve masraflarla birlikte 50.000 TL’ye dahi ulaşsa, maksimum 12.000 TL üzerinden tahsil harcı hesaplaması yapılır ve alınır.
Bundan sonraki tahsilatlar için tahsil harcı tahakkuk ettirilmez. Hatta, icra takibi başlatılırken ödenen peşin harç (Takip tutarının binde 5’i) bile, tahsil harcındandır. Peşin harç, dosya kapanırken hesaplanacak tahsil harcından düşürülür. Örneğin, yine yukarıda verdiğimiz şekilde bir icra takibinde, icra dosyasına faiz, masraflar ve vekalet ücretiyle birlikte dosya kapak hesabına göre 20.000 TL yatırılması durumunda, İcra Müdürlüğü, takip tutarı olan 12.000 TL üzerinden tahsil harcını hesaplayacak, (dosyada haciz olduğunu fakat satış olmadan borçlunun dosya borcunu yatırdığını varsayalım) 12.000 x 9,10 /100 = 1.092,00 TL tahsil harcı çıkacaktır.
Alacaklı tarafça icra dosyasına yatırılan peşin harç (Yani takip tutarı olan 12.000 TL’nin binde 5’i) 12.000 x 5/1000 = 60,00 TL, 1.092,00 TL’den düşüldükten sonra, dosyada 1.032,00 TL tahsil harcı alınacaktır. İcra müdürlüklerince, tahsil harcının yanında, bir de Cezaevi harcı (Cez Evleri Yapı Harcı) da alınmakta olup, bu harcın yükümlüsü alacaklıdır.
Cezaevi harcının ise oranı, takip tutarının %2’sidir. Yukarıdaki örneğimizi yineleyecek olursak, takip tutarı 12.000,00 TL olan bir alacağın, faiz, vekalet ücreti ve yargılama giderleriyle birlikte 20.000,00 TL olduğunu, aracına haciz konulan borçlunun, satış öncesi, 20.000,00 TL’yi icra dosyasına yatırdığını varsayacak olursak, İcra Müdürlüğü, bu tutardan; 1.032,00 TL Tahsil harcı, (Takip tutarının %9,10 u – peşin harç) 240,00 TL Cezaevi harcı (Takip tutarının %2’si) olmak üzere 1.272,00 TL’lik kısmını kesecek, bakiye tutarı alacaklıya /vekiline ödeyecektir.
İcra dosyasının bulunduğu aşamaya göre, icra müdürlüğünce alınacak harç oranları, aşağıdaki tablodaki gibidir. Ödeme veya icra emrinin tebliği üzerine hacizden evvel ödenen paralardan(Yüzde 4,55) Hacizden sonra ve satıştan önce ödenen paralardan(Yüzde 9,10) Haczedilen veya rehinli malların satılıp paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunan paralardan(Yüzde 11,38) İcra dosya borcunun tamamı değil de bir kısmı ödenmiş olsa idi, takip tutarı için olan kısma kadar (örnekte 12.000 TL) tahsil harcı alınacak, bakiye 8.000,00 TL ödemeden tahsil harcı kesilmeyip, tamamı alacaklıya / ödenecek idi.
Gelelim haricen tahsile…
Dosya borcu, icra müdürlüğüne ödendiğinde, harç oranları, yukarıda belirtildiği şekilde olmakta ise de, dosya borcu, borçlu tarafından icra dosyasına değil de alacaklıya ödenirse, alacaklı tarafın yaptığı tahsilatı icra dosyasına bildirmesi sonucu müdürlükçe tahakkuk ettirilecek harç, yine tahsil harcı olmakla birlikte, tarifede gösterilen tutarın yarısı oranında olacaktır.
Daha kolay anlaşılabilmesi açısından, yine yukarıdaki örnekle ifade edecek olursak; Takip tutarı 12.000,00 TL olan bir icra dosya alacağının, faiz masraflar ve vekalet ücretiyle 20.000,00 TL’ye ulaştığını varsayacak ve bu tutarın (taraflar daha azında da mütabık kalmış olabilirler) alacaklı tarafa haricen ödendiğini varsayacak olursak, alacaklı veya vekili tarafından dosya alacağının tahsil edildiğine ilişkin beyanı üzerine dosyada ödenmesi gereken harç miktarı, bu kez %9,10 yerine, yarısı olan %4,55 olarak hesaplanacaktır.
Buna göre, yine takip tutarı üzerinden hesaplama yapılacak, 12.000 TL’nin %2,27’si 546,00 TL bulunacak, bu tutardan peşin harç düşülecek ve bakiye tutar, dosyada ödenmesi gereken harç olacaktır. Haricen tahsillerde, alacaklı ile borçlu, tahsil harcının kim tarafından ödeneceğini aralarında kararlaştırabilir. Eğer taraflar arasında yapılan protokolde, tahsil harcının alacaklı tarafından ödeneceği yazılmış ise, bu, alacaklı tarafın, tahsil harcını da icra dosyasına yatırmak üzere borçludan aldığı anlamına gelir. Böyle bir durumda alacaklı taraf, dosyaya haricen tahsilatı bildirdiğinde, tahsil harcını da icra dosyasına öder.
Taraflar bunun tam aksini de kararlaştırmış, protokole, “tahsil harcının borçlu tarafından ödenmesine” veya “tahsil harcı borçluya ait olmak üzere” şeklinde yazmış olabilirler. Böyle bir durumda alacaklı taraf, haricen tahsil beyanını yine icra dosyasına yapar. Ancak harcı gelip borçlu dosyaya öder. İcra Müdürlüğü harcın kim tarafından ödendiğiyle ilgilenmez.
Ancak harç ödenmeden, dosyada haciz fek işlemini (istisnai durumlar hariç) yapmaz. Tahsil harcı ödemeden haczin hangi hallerde fekkedilebileceği (kaldırılabileceği ) hususu, ayrı bir makale konusu yapılacaktır. Bazen de, taraflar yine aralarında anlaşırlar ve bu kez icra dosyasına “alacak tahsil edilmiştir” yerine “alacaktan feragat ediyoruz” da derler.
Bu durumda, icra müdürlüğünün alacağı harç, feragat harcıdır. Feragat harcının yükümlüsü, feragati yapan yani alacaklıdır. Feragat harcında da, haricen tahsil beyanında olduğu gibi, ödenmesi gereken harcın yarısı icra müdürlüğünce tahsil edilir. Pratikte, feragat harcı ile, haricen tahsil beyanı üzerine alınan tahsil harcı arasında hiç bir fark bulunmamaktadır.
Alacaklı vekilinin, dosya alacağından feragat edebilmesi için, vekaletnamesinde bu hususta özel yetkisinin bulunması gerekir. Yukarıda verdiğimiz örneklerde, haciz olan ancak satış yapılmamış bir icra dosyası için örneklemelerde bulunduk. yukarıda tabloda gösterildiği üzere, eğer dosyada herhangi bir haciz yok ise, icra dosyasına yapılacak ödemeden alınacak tahsil harcı %4,55, haricen tahsil beyanı veya feragat beyanı üzerine alınacak harç ise, bunun yarısı olan % 2,27 üzerinden hesaplanacaktır.
Eğer icra müdürlüğü, borçluya ait bir menkul veya gayrimenkulü, satarak paraya çevirmiş ise, takip tutarının %11,38 i kadar tahsil harcı, % 2’si kadar da cezaevi harcı alacaktır.
hukukitavsiyeler
