Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) son gündemi belediyelere bağlı okulöncesi eğitim kurumlarını kapatmak oldu. Tepkiler sonucunda geri adım attılar.
Okulöncesi eğitim ülkemizde hâlâ zorunlu ve ücretsiz eğitim kapsamında değil. 14 Ekim 2023’te yayımlanan yönetmelikle resmi okulöncesi eğitim kurumlarının katkı payı alması kararı ile MEB, okulöncesi eğitimin kamu okullarında parayla satılacağını açıkça düzenledi. Okulöncesi eğitimin paralı olması ve yoksulluğun artışı ile 2023-2024’te kamu okullarında okulöncesi eğitimdeki öğrenci sayısı 100 binin üzerinde (101.148) azaldı.
3-5 yaş okulöncesi net okullaşma oranlarına bakıldığında iller arası da ciddi farklılıklar görülüyor. Urfa başta olmak üzere 3-5 yaş net okullaşma oranının en düşük olduğu Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerindeki iller aynı zamanda çocuk nüfusunun en yoğun olduğu yerler.
∗∗∗
“Türkiye’de Erken Çocukluk Bakımı ve Okulöncesi Eğitime Katılım” araştırması ile ortaya çıkan tablo okulöncesi eğitime ulaşımın sınıfsallığının açık kanıtı. Ülkede okulöncesi eğitime katılım çocuğun yaşı büyüdükçe ve hane halkının ekonomik seviyesi yükseldikçe artıyor. Ebeveynlerin, eğitim düzeyi ve istihdam durumu okulöncesi eğitime katılımı belirliyor.
Annenin bir yıl daha fazla eğitim almış olması çocuğun okulöncesine katılma ihtimalini yüzde 3 artırıyor. Dolayısıyla, 8 yıl daha fazla eğitim almış bir annenin 4 yaşındaki çocuğunun okulöncesine katılma ihtimali yüzde 24 artıyor. 54’üncü ayda en varlıklı yüzde 20’lik dilimden gelen ailelerle en yoksul yüzde 20’lik dilimden gelen aileler arasında okulöncesi eğitim hizmetlerinden yararlanma farkı yüzde 54’e çıkıyor. En varlıklı yüzde 20’lik dilimden gelen çocuklar çoğunlukla okulöncesi eğitim programlarına devam ederken, daha alt varlık dilimlerinden gelen, daha az eğitimli annelerin çocukları ve çok sayıda kardeşi olanlar doğrudan ilköğretime kaydoluyorlar.
Parasız eğitimin olmadığı koşullarda çocuklar ya eğitime ulaşamıyor ya özel okullara ya da yoksulluktan kaynaklı çaresizlikten tarikat yapılarına mecbur bırakılıyor. Okulöncesi eğitimde de durum farklı değil.
Resmi anaokulları ve ana sınıflarından sonra okulöncesindeki en büyük paya sahip olan yerler yüzde 10,9 ile özel anaokulları ve yüzde 6,3 ile toplum temelli kurumlar adıyla Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı 4-6 yaş kursları, derneklerce ve belediyelerce açılan kreşler oluşturuyor. Dernek kelimesinin geçtiği her yerde olduğu gibi okulöncesinde de karşımıza çıkan tarikat yapıları oluyor. Şirketleşmiş tarikatlar, okulöncesinden yükseköğretime dek eğitimin her alanını kuşatmış durumda.
∗∗∗
Okulöncesi eğitimin MEB’in işi olduğunu söyleyen Milli Eğitim Bakanı işini, sorumluluğunu adım adım Diyanet’e ve tarikat yapılarına devrediyor. 4+4+4 yasası sonrası başlatılan 4-6 yaş Kuran kursları için kritik tarih Aralık 2021’de gerçekleşen 20. Milli Eğitim Şurası oldu. Şura’nın temel hedefi Öğretmenlik Meslek Kanunu’nun çıkarılması, MESEM’lerin, mesleki eğitim kurumlarının, çocuk işçiliğinin ve 4-6 yaş Kuran kurslarının yaygınlaştırılmasıydı. Tüm hedefler hayata geçirildi.
4-6 yaşta çocukların soyut bilgiye hazır bulunurluğunun olmaması bilimsel bir gerçek iken bu kurslar ile çocukların eğitim hakkı, çocuk hakları ihlal ediliyor.
Diyanet İşleri 2023-2024’te bu kurslara 1,5 milyona yakın çocuğun katıldığını açıkladı.
Yarım gün veya tam gün sürüyor. Kamu okullarının önemli bir bölümü ikili eğitim olmasından kaynaklı Kuran kursları anne-babanın çalışması durumunda tek seçenek haline getiriliyor.
Kurslarda, Kuran Kursları Uygulama Esasları’na göre program uygulanıyor.
4-6 yaş Kuran kurslarında çocuk gelişimi ve eğitimi alanında sertifika alanlar veya dört yıllık dini öğrenim görenler öğretici olarak çalışıyor. Eğitim fakültelerini bitiren binlerce öğretmen mesleğini yapamazken sertifika almak veya herhangi bir dini bölümde öğrenim görmek bu kurslarda çalışmak için yeterli oluyor.
Okulöncesi eğitim kamu okullarında paralı iken Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Diyanet İşleri ile imzalanan protokolle 4-6 yaş Kuran kursları için ihtiyaç belirtildiğinde ücret alınmıyor. Her çocuk için maddi destek sağlanıyor.
Şimdi de Diyanet eliyle ilkokulda 7-10 yaş Kuran kursları hayata geçiriliyor. Kulüp adı altında faaliyetler ücretli iken 7-10 yaş Kuran kursları ücretsiz.
Aladağlar’da köy okulları kapatılan en yakın ilçede de kamu yurdu olmayan çocuklar nasıl tarikat yapılarına mecbur bırakıldıysa, yoksulluktan kaynaklı çaresizlikten ve anne-babaların çalışabilmesi için 4-6 yaş Kuran kursları da çocuklar için seçeneği olmayan bir zorunluluk oluyor.
