Gec?is? do?nemi u?zerine yaratılan bilgi kirlilig?i ve buna c?anak tutanlar, anayasasızlas?tırma on yılını Cumhuriyet’in 2’nci Yu?zyılına uyarlamaya mı c?alıs?ıyor?
Gec?is? do?nemi u?zerine dog?ru bilgi, bugu?nku? durumun dog?ru okunmasından gec?er.
Bu, u?c? anayasal durumdur: Anayasa’nın demokratik hukuk devleti c?erc?evesini olus?turan hu?ku?mleri, 2017 kurgusunun demokratik olmayan du?zenlemeleri ve de facto (fiili) uygulama.
Cumhurbas?kanı, Cumhurbas?kanı Yardımcısı ve bakanların Anayasa andı ile bag?das?mayan, anayasa ihlali ve hatta anayasa suc?u olus?turan so?ylem, eylem ve is?lemleri, c?og?unlukla de facto/ fiili durum alanında. Bunların bu?yu?k bir kısmı, Yu?ru?tme tekeline sahip Cumhurbas?kanı’nın aynı zamanda parti genel bas?kanı olmasından kaynaklanıyor.
ETKI?LI? YO?NETI?M
Sec?imden sonra, anayasal kurumların ana sorunsalı, deg?is?tirilecek olan yu?ru?rlu?kteki Anayasa’ya parlamenter sistem mantıg?ı c?erc?evesinde saygı olacag?ından, askıdaki Anayasa hu?ku?mleri uygulamaya konulması o?ncelikli.
Anayasa’nın, demokratik parlamenter rejim hedefinde yorumlanması ve uygulanması, cumhurbas?kanı artık parti bas?kanı olmayacag?ı ic?in kolaylas?acak. Cumhurbas?kanı kararnameleri (CBK) ile Saray’daki Anayasa dıs?ı politika kurullarının yetkileri bakanlıklara aktarılarak; bakanlar, cumhurbas?kanı bas?kanlıg?ında ve cumhurbas?kanı Yardımcılarının da katılımıyla du?zenli toplanmak suretiyle, danıs?ma nitelig?inde de olsa, dayanıs?ma ic?inde kurul halinde c?alıs?ma (kabine) yapabilir. Bu c?erc?evede, cumhurbas?kanı yardımcıları, Anayasal kurum ve kuralların is?leyis?inde es?gu?du?m is?leviyle o?zgu?l roller u?stlenebilir. Cumhurbas?kanı, “Anayasa’yı uygulama yu?ku?mlu?lu?g?u?” gereg?i, so?ylem, eylem ve is?lemleriyle Anayasa’ya saygı yo?nu?nde somut adımlar atabilir:
-CBK ile, u?st kademe yo?neticileri atama, go?revlerine son verme ve bu konuda gerekli ilkeleri belirleyerek, kamu yo?netiminde hukuka ve liyakat ilkesine do?nmek,
-Anayasa andı gerekleri dog?rultusunda sistematik Anayasa ihlallerini en aza indirme ve/veya o?nleme kararlılıg?ını ortaya koymak,
-Tarafsızlıg?ın gereklerini yerine getirmek,
-Kaynag?ını Anayasa’dan almayan hic?bir devlet yetkisini kullanmamak,
-Anayasa’ya saygı c?erc?evesinde parlamenter sistem dog?rultusunda yo?netim ilkelerini o?ne c?ıkarmak.
Birlikte c?alıs?ma, aslında kurulması o?ngo?ru?len demokratik du?zen hedefiyle uyumlu bir su?rec?.
Devleti temsil ve yu?ru?tme yetkisi, parti bas?kanının yo?netimine indirgenemez; “tek adam” yo?netimi, bir kamu tu?zel kis?isi olarak Tu?rkiye Cumhuriyeti’nin bugu?nu?ne ve gelecek kus?aklara bırakılacak mirasa saygısızlık. Parlamentarizm ic?in olus?turulması o?ngo?ru?len kurumlar ve kurullar yoluyla devlet yo?netimi, ancak farklı siyasal akımları temsil eden siyasal partilerin birlikte c?alıs?masına dayalı kolektif akıl ile kurulabilir.
Keyfi deg?il hukuki yo?netim, haliyle gu?c?lu? ve etkili olacak.
YASAMA
Parlamenter rejim paydas?larının, nitelikli c?og?unlug?u (400 ve u?stu? milletvekili) sag?layabilirse, yasama faaliyetlerini rahatc?a yu?ru?tecek olan TBMM, tu?rev kurucu iktidar yetkisini de kullanarak Anayasa deg?is?iklig?ini dog?rudan gerc?ekles?tirebilecek.
Bes?te u?c? c?og?unluk olarak 360 ve u?stu? ama 400’den az milletvekili elde edilmesi durumunda TBMM’nin oyladıg?ı Anayasa deg?is?iklig?inin kesinles?mesi ic?in halkoyuna sunulması gerekecek. Bu durumda da yasama, yasa yapım faaliyetlerine ivme kazandırabilecek; Cumhurbas?kanı, Cumhurbas?kanı yardımcıları ve bakanlar ise, yu?ru?tme go?revi u?zerinde yog?unlas?abilecek.
TBMM u?ye sayısının salt c?og?unlug?u olarak 300 ve u?stu? milletvekillig?i elde edildig?i halde bu sayının 360’ın altında kalması, Anayasa deg?is?iklig?i ic?in yeterli olmasa da salt c?og?unluk, parlamenter sistem lehine bir psikolojik etki yaratacak. Sec?ime giden yolda kullanılacak en gu?c?lu? slogan, ‘demokratik parlamenter sistem’ oldug?u ic?in, TBMM’deki c?og?unluk, -uzlas?macı bir anlayıs?la- Anayasa deg?is?iklig?i ic?in muhalefet partilerinin de desteg?ini alabilecek.
YARGI
Yu?ru?tme ve yasamanın anayasal sınırlara c?ekilmesi o?lc?u?su?nde yargı, bag?ımsızlık ve tarafsızlıg?ın asgari gereklerini yerine getirebilir.
Sonuc? olarak; demokratik hukuk devleti, ancak dog?ru bilgi paylas?ımı ve saydamlık su?recinde kurulabilir. Tam tersine, kis?i ve parti egolarının o?ne c?ıkarılması, ‘kis?i+parti+devlet birles?mesi’ faillerini kalıcı kılmaya yarar. Bu nedenle, CHP’nin as?ırı o?zverisi, daha fazla zorlanmamalı ve ko?tu?ye kullanılmamalı.
