Yaşam hakkı, en temel insan hakkıdır.
Pandemik nitelikli koronavirüs salgını nedeniyle cezaevinde bulunanlar ciddi şekilde yaşamsal tehdit altındadır.
Anayasamızın 17/1 maddesine göre “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.” Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi m.2 ve Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi m. 6 da aynı yönde düzenlemeler olup, bu hak “herkes” için geçerli bir haktır. Bu nedenle devlet, salgın karşısında cezaevinde bulunanların da yaşam haklarını etkin şekilde koruyacak önlemleri almak zorundadır.
Kapasitelerinin çok üzerinde tutuklu ve hükümlü barındırmaları nedeniyle covit-19 salgını bakımından yaşamsal tehdit oluşturan cezaevlerinin, sağlık koşullarına uygun bir ortama dönüşebilmesi için;
1) Öncelikle adli kontrol önlemleri uygulanarak tüm tutuklular, tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılmalıdırlar. Bu husus hakimlerin/mahkemelerin keyfiyetine bırakılmamalı, bu konuda yasal düzenleme yapılmalıdır.
2) Açık cezaevlerindeki ortak kullanım alanları, salgına karşı yeniden düzenlenmeli, gerekirse diğer kamu kuruluşlarının olanaklarından da yararlanılarak ek baraka ve çadırlar kurulmalı, yaşam koşulları sağlıklı bir ortama kavuşturulmalı ve infaz koşulları değiştirilerek, kapalı cezaevlerinden açık cezaevlerine aktarma yapılmalıdır.
3) Denetimli serbestlik koşulları yeniden düzenlenerek kapsamı genişletilmeli, bu haktan yararlananlara salgın koşullarına uygun olmak kaydıyla kamusal hizmetlerde görev verilmelidir.
4) Kapalı cezaevlerinde kapasitesi üzerinde hükümlü bulundurulmamalıdır. Cezaevinde kalacak tüm hükümlüler için ise sağlıklı yaşam ortamı sağlanmalı ve hükümlülere gerekli ve yeterli temizlik malzemesi dağıtılmalıdır.
Demokratik bir hukuk devletinde asıl olan özgürlüklerdir. Tutuksuz yargılanma bir haktır. Devlet, tutuklamayı bir infaz türü haline getiremez. Yaşam hakkı, tutuklu ve hükümlüleri de kapsadığından, salgın nedeniyle cezaevlerinde yaşanacak olumsuzluklardan devlet sorumlu olacaktır.
Önerilerimizin hayata geçmesi için TBMM’ni ve Adalet Bakanlığını göreve davet ediyoruz.
YENİ YAKLAŞIMLAR
