Siyasetçimiz son dönemde yeni bir huy edindi; kimse söylenenlerin altında kalmıyor daha ağırından cevap veriyor, karşılıklı sövgüler havada uçuşuyor fakat bununla da yetinilmiyor bir de üstüne soluk mahkemede alınıyor. Bir yandan ceza davası, bir yandan 5 kuruştan milyon liralara kadar talepli manevi tazminat davaları açılıyor. Kavgaya yargı önünde devam ediliyor.
Siyasi tarihimizin hiçbir döneminde siyasetçilerimiz kendi kavgalarında yargıyı bu kadar hoyratça kullanmamışlardı. “Manevi tazminat” kavramı bu hoyratlık nedeni ile karma karışık oldu. Bu kadar çok siyasi tazminat davası zaten güvenilirliği tartışılan yargı erkimizi daha da tartışılır hale getirdi. Bazı kararlarla da “siyasetin yargısallaştığı” kanıtlandı. Milletvekili dokunulmazlığı nerede başlar nerede biter, hangi söz hakaret oluşturur, muhatap cumhurbaşkanı mıdır, siyasi parti genel başkanı mıdır içinden çıkılmaz hale getirildi. Bir süredir giderek yaygınlaşan çok küçük değerli tazminat talepli manevi tazminat davaları soruna bir de bu boyutu getirdi; Çok küçük parasal değerli dava manevi tazminatın hukuki niteliğine ve amacına uygun mudur?
Manevi tazminatın hukuki niteliği ve amacı uğranılan saldırı ve duyulan üzüntü karşısında; tatmini, cezalandırmayı, gidermeyi, önleme ve caydırmayı içermektedir.
Manevi tazminatın “tatmin” amacı maruz kalınan eylem karşısında duyulan acıyı unutturmak, kişinin toplum içinde sarsılan itibarını düzeltmeye çalışmaktır. Bu tatmin de bir miktar paranın ödenmesi ile sağlanabilecektir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 23.06.2004 tarih ve 13/291-370 sayılı kararında “caydırıcılık” unsurunu; “Manevi tazminat, gelişmiş ülkelerde artık eski kalıplarından çıkarılarak caydırıcılık unsuruna da ağırlık verilmektedir. Gelişen hukukta bu yaklaşım, kişilerin bedenine ve ruhuna karşı yöneltilen haksız eylemlerde veya taksirli davranışlarda tatmin duygusu yanında caydırıcılık uyandıran oranlarda manevi tazminat takdir edilmesi gereğini ortaya koymakta; kişi haklarının her şeyin önünde geldiğini önemle vurgulamaktadır” görüşü ile açıklamaktadır.
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi de 16.02.2015 tarih ve 2014/26303E. 2015/2554 numaralı kararında Genel Kurul kararına atıfla; “manevi tazminat, zarar görenin kişilik değerlerinde bedensel bütünlüğünün iradesi dışında ihlali hallerinde meydana gelen eksilmenin (manevi zararın) giderilmesi, tazmin ve telafi edilmesidir. Zarar görene tanınmış olan manevi tazminat hakkı kişinin sosyal, fiziksel ve duygusal kişilik değerlerinin saldırıya uğraması durumunda öngörülen bir tazminat türüdür. Amacı ise kişinin, hukuka aykırı olan eylemden dolayı bozulan manevi dengesinin eski haline dönüşmesi, kişinin duygusal olarak tatmin edilmesi, zarar vereni bir daha böyle bir eylemde bulunmaktan alıkoyması gibi olguları karşıladığı bir gerçektir. Manevi tazminat, kişinin çekmiş olduğu fiziksel ve manevi acıları dindirmeyi, hafifletmeyi amaçlar. Bu tazminat bizzat yaşanan acı ve elemin karşılığıdır.”
Bu değerlendirmeler ışığında sorular;
- Davacının maruz kaldığı hukuka aykırı eylem nedeni ile bozulan manevi dengesi 5 kuruş ile mi eski haline dönüşecek, 5 kuruş ile mi duygusal olarak tatmin edilecektir?
- Ya da başka bir ifade ile 5 kuruşluk mu üzülmüştür?
- Hukuka aykırı eylemde bulunan saldırgan 5 kuruşa mahkum edilmekle mi bu tür eylemlerde bulunmaktan cayacaktır?
- Talep edilen manevi tazminat miktarı, eylemin ağırlığı ve davalının malvarlığı ile mi ilgilidir yoksa sadece davalının kişiliği mi önemlidir?
- 5 kuruş tazminata mahkum ederek eylemin hukuka aykırılığı kabul edilmiş mi olmaktadır?
- Yani talep edilen ve karar verilen miktarın önemi yoksa sadece eylemin hukuka aykırılığının tespitine karar verilmesini mi dava etmek gerekmektedir?
Bu kadar düşük miktarın dava edilmesinin yarattığı harç, yargılama giderleri ve avukat ücreti sorunları da ayrı.
Şunu demek istiyorum, zaten güven bunalımı içinde nitelik sorunları yaşayan yargı erkimizi bir de böyle taleplerle zorlamayalım.
Makulü normalde arayalım.9.12.2022
