SANDIK DEMOKRASİSİ VE GEZİ PARKI

~ 12.08.2013, Aydın CINGI ~

Batı tipi demokrasi, iki ilke üzerine kuruludur. Bunlardan birincisi, “halk egemenliğidir”. Buna göre iktidar erki, daima halkın ya da “halk çoğunluğunun iradesi” doğrultusunda kullanılacaktır. Buna karşılık, ikinci ilke -yani “hukuk düzeni” denen “meşruiyet rejimi” ise- “egemenlik kısıtlayıcı bir ilke” olup halk tarafından görevlendirilmiş iktidar sahiplerinin erk kullanımının denetlenmesini öngörür. Bu anlamda hukuk devleti, bireyin haklarını devletin olası tecavüzünden korumak için –ne kadar büyük olursa olsun- hiçbir çoğunluğun el uzatamayacağı, “güvence altına alınmış bir hak” alanı tanımlar. 

Tarihsel açıdan bakıldığında hukuk ya da yasa devleti, çağdaş demokrasiden daha eskidir. Temel taşları, “insan ve yurttaş haklarının güvence altına alınması” ve “erkler ayrımı”dır. İlk kez 1787 Amerikan Anayasası’nda kapsamlı olarak oluşturulmuş bu iki yönlü anayasa yapısı, bir yandan bireyin haklarını devlete karşı güvenceye alırken diğer yandan da devletin kurumsal yapısını düzenler. Anayasa devleti, ABD’nin kurucu babaları tarafından demokrasiden daha öncelikli olarak değerlendirilmiş; temelinde yatan özgürlük düşüncesi, ancak eşitlik ve adalet ilkeleriyle bütünleştirildikten sonra demokrasiye dönüşmüştür. O halde, tarihsel açıdan önce otorite karşısında bireyin hakları güvenceye alınmış ve erkler ayrımı ilkesini içeren ve otoritenin sürekli denetlenmesini sağlayan kurumsal yapı oluşturulmuş; tüm yurttaşlara açık sandık, ancak ondan sonra ortaya konmuştur.

Bundan sonrasını Bonn Üniversitesi siyaset bilimi profesörü Frank Decker’in -“Neue Gesellschaft/Frankfurter Hefte”nin Eylül 2012 sayısında yayımladığı- “Staat und Demokratie” (Devlet ve Demokrasi) adlı makalesinden yaptığım alıntıyla açıklayayım: “Aslında özgür genel seçimler düzenleyen ama aynı zamanda anayasa ve hukukun temel ilkeleriyle çatışan; insan ve yurttaş haklarını veya erkler ayrımını hiçe sayan sistemler vardır. Bu türden bir bozukluk; yürütmenin, yasama ve yargıya oranla çok fazla güçlü olması ya da hukukun çiğnenmesi gibi durumlarda ortaya çıkar. Anayasa/hukuk açısından yetersiz olan veya “sandık demokrasisidenen bu rejimler Batı dünyası dışında yaygındır. Batı ülkelerindeki anayasa ve hukuk devletleri, demokrasinin adım adım gelişmesine temel olan uzun bir geçmişe ve geleneğe sahipken; bu yeni demokrasiler anayasa ve hukuk devleti ilkelerini adeta geriden gelerek içselleştirmek zorundadırlar.” Görüldüğü üzere Decker, günümüz Türkiye’sinin çerçevesini çiziyor.

Öte yandan Tocqueville, 19.yüzyıl başlarında, “Amerika’da Demokrasi” adlı yapıtında, -“ahlak” ya da “gelenek” diye adlandırdığı- davranış biçimleri ve düşünce kalıplarının demokratik ilişkilerin doğup gelişmesinde nasıl bir anlam kazandığını açıklar. Bu bağlantılar, Avrupa toplumunun bilincine dahi ancak 20.yüzyılın ortalarından itibaren nüfuz edebilmiştir.

Yukarıdaki paragraflarda, ülkemizin neden henüz gerçek anlamda demokrasiye dönüşemediğinin ipuçları vardır. Kurama ve tarihsel gelişime dönük açıklamaların içerdiği bu handikapların yanısıra Türkiye’nin bir de ikinci bir derdi vardır; o da iktidarda “siyasal İslamcı” bir partinin bulunması ve Recep Tayyip Erdoğan kimliğindeki birinin “başbakan” konumunda olmasıdır.

Demokrasiyi salt sandık ile eşanlamlı tutan kişiye laf anlatmak gereksizdir. Bugün de yine sandıktan çıkmış iktidar; düşük eğitimli, tepkisiz katmanların oylarına yaslanarak eğitimli, aydın, dinamik kesimleri yerden yere vuruyor. Gezi Parkı olayları ve sonrası, bunun en son kanıtlarıdır. İktidar, bütün bunları, sandıktan çıktığı gerekçesine sığdırdığı “demokratik meşruiyet” duygusu ile yapıyor. Oysa yukarıda açıkladık ki bu, “demokrasi” ile ilişkisiz. Demokrasinin “sandık” ayağı dışında hiçbir "olmazsa olmaz" koşulu yerinde değil. Yalnızca ortada kıyıcı bir otokrat “ben sandıktan çıktım” diye at koşturuyor; olmadık işler yapıyor.

Bu zat ve köleleştirdiği çevresi Türkiye’nin en dinamik kesimini karşısına almış tekme tokat girişiyor. Eskiden bunun çok daha azı bir darbe gerekçesi oluyordu. Ancak artık asla “darbe” olmayacak. Bunu herkes biliyor. Bu iktidar ve lideri çürüyerek çökecek. Yandaşların oyları önümüzdeki yıl sandıkta hala çoğunlukta olsa bile bir sonraki ya da daha sonraki yıl çökecek. Bir dönem “ılımlı İslam” adıyla pompalanan siyasal İslam’ın sonunun gelmesine karar verildiği için çökecek; dünya Erdoğan’ın güvenilmez bir lider olarak adını defterden sileceği için çökecek; azınlığa düşüp çökecek; bölünerek çökecek; şöyle ya da böyle silahsız, darbesiz kendi saplantıları ve akılsızlığı içinde debelenerek çökecek. Kendiliğinden çökecek ki, bir daha hiçbir siyasal İslamcı kendini seçmene “iktidarı elinden alınmış, mağdur” kisvesinde sunamasın!

Aydın CINGI | Tüm Yazıları
Hits: 1534