Nihat Ercan, öğrenimini hem Türkiye’de ve hem de Almanya’da yaptıktan sonra, Almanya’da değişik okullarda 32 yıl Almanca ve Türkçe öğretmenliği yapan bir eğitimci. 4+4+4’e yönelik gelişmeleri çok yakından izliyor. Tartışmalarda, özellikle Almanya örneği öne çıkartılmasına karşın, konunun uzmanı olmayanlar tarafından, çok yanlış bilgiler verildiğini söylüyor. Bu yüzden, hiç üşenmeden oturup, “Hem yetkililer ve hem de kamuoyu aydınlanabilsin“ diye tüm sistemi bizler için özetlemiş:
6 yaş bitince okul başlıyor
Almanya‘da “Okul Yükümlülüğü” Federal Anayasa ya da bir başka federal yasa tarafından düzenlenmez, federe devletlerin “Kültürel Egemenlikleri” nedeniyle, federe devletlerin anayasalarıyla ve yasalarıyla düzenlenir. Ancak Almanya Anayasası’nın 7. maddesine göre, “Tüm okullar devletin denetimindedir”. Alman Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla da, bu yetkinin kullanımı, eyaletlere verilmiştir.
Okullardaki seçmeli din derslerine katılmayı belirleme yetkisi de, yine Alman Anayasası’na göre ana-babalara tanınmıştır. Din dersi seçmelidir, veli isterse çocuğu din dersine katılır. Velinin bu özgür kararından sonra, bu derse öğrencinin katılması ve ders notu alması yükümlülüğü vardır. Bundan ötürü bu derse “seçmeli/zorunlu” ders denir. Okullar, ayrıca, din dersine alternatif dersler de sunarlar.
Almanya’da okula gitme yükümlülüğü, “Genel Okul Yükümlülüğü” ve “Meslek Okulu Yükümlülüğü” diye ikiye ayrılır. “Genel Okul Yükümlülüğü”, tüm çocuklar için 6’ncı yaşın bitiminde başlar, 9 tam yıl sürer. Burada dördüncü sınıfa kadar olan ve “Temel Okul” (Grundschule) olarak adlandırılan bölümden sonra öğrenciler iki yıl boyunca “Gözleme/Yönlendirme” (Beobachtung/Orientierung Stufe) basamağı denen 5. ve 6. sınıflarda ders alırlar ve daha sonra başarı durumlarına göre ilkokul (Hautschule), ortaokul (Realschule) ve liselerin (Gymnasium) 7’nci sınıflarına başlarlar.
Erken yönlendirme gidiyor
Lise, Türkiye’deki gibi son 3-4 yıl olarak anlaşılmamalıdır, 7-13, 9-13. sınıfları içine alır, son üç yılına lise üst basamağı (Gymnasielle Oberstufe) denir.
Bu üçlü okul sistemi yanında, bir de “Tamokul” (Gesamtschule) denen okul türü vardır ki bu Türkiye’deki ilköğretim okuluna benzer ve yukarıdaki üçlü okul sistemine alternatif olarak sunulmuştur.
Özellikle PİSA-araştırmalarında, üçlü okul sisteminin başarısızlığın temel etkenlerden birisi olarak gösterilmesi, bu okul sisteminde, dördüncü sınıftan sonraki çocukların, üst okulların sınıflarına yönlendirilmesinin erken olması ve üçlü okul sisteminin yanlış olduğu, çocukların uzun süre birlikte okumalarının başarıyı artırdığı gerçeğinden (İskandinav ülkeleri) hareketle, birçok eyalette okul sistemleri sorgulandı ve iyileştirmelere gidildi ve gidiliyor.
Örneğin Hamburg ve S-Holstein eyaletlerinde okullar ikili bir yapıya kavuşturuldu. Semt okulu ve lise adlarıyla. Her iki okul türünde de öğrenciler birlikte eğitim alıyorlar ve yüksek okullara gidebilme diploması alabiliyorlar. Ancak Almanya’da tüm okul türlerinde, Genel Okul Yükümlülüğü (zorunluluğu), en az 9 tam yıl olarak korundu.
Mesleki eğitim 9. sınıftan sonra
Almanya’da Meslek Okul Yükümlülüğü ise öğrencilerin en az 9 tam yıllık okulu bitirmelerinden sonra 16 yaşından itibaren başlar. 9 veya 10 tam yıllık okuldan sonra, üst okul basamaklarına (Sekundar- bereich. II, Türkiye’de öngörülen son 4 yıllık orta öğretim okulları) gitmeyen öğrenciler, meslek okullarına ya da ikili (dual) meslek öğrenimlerine başlarlar ve genelde üç yıl, meslek öğrenimi sonuna değin bu okullarda derslere giderler, işyerlerinde uygulama eğitimi alırlar ve meslek okulu yükümlülüğünü 12 yıl sonra bitirirler.
Din dersleri seçmelidir
Sonuç olarak:
1. Almanya’da okullar kesintisiz olarak en az dokuz yıl genel öğretim-eğitim yaparlar.
2. Çocuklar okula 6 yaşını bitirince başlarlar.
3. Okul öncesi eğitim çocuk yuvalarında ve hazırlık sınıflarında yapılır.
4. Kesintisiz 9-10 yıllık genel örgün öğretimin eğitsel ve teknik-örgütleme bakımlarından farklı yerlerde, yapılarda, basamaklara ayrılarak yapılması genel öğrenimin bütünselliğini kesintiye uğratmaz.
5. Meslek eğitimi dokuz yıllık genel öğretimden sonra başlar.
6. Gençler 15 yaşından sonra çalışabilirler.
7. Din dersi velinin isteğe bağlı seçmeli öğretimdir, din eğitimi okullarda yoktur.
Özetin özeti: Tüm ülkelerde olduğu gibi Almanya’da da, eğitim sistemi, kendini sürekli sorguluyor ve yeniliyor. Ve bizdeki gerginlikler hiç yaşanmıyor!..
(Milliyet)
