Büyük İşsizlik Büyük İllerde

~ 29.06.2011, Mustafa SÖNMEZ ~
İşsizliğin illere göre görünümü, istihdamsız büyüme çarpıklığını daha net biçimde ortaya koyuyor. Özellikle başta İstanbul, İzmir, Kocaeli olmak üzere büyük illerde krizden çıkışa rağmen, istihdam, kriz öncesi boyuta ulaşamadı ve işsizliğin büyüğünün büyük illerde yoğunlaştığı gözleniyor.
2008’de yüzde 1in altında bir büyüme yaşayan Türkiye ekonomisi, 2009 krizini yüzde 5e yakın bir daralma ile kapadı ve 2010da da yüzde 9a yakın büyüdü. Bu 3 yılda işsizlik eğrisi de çıktı, indi. 2008in resmi işsizliği yüzde 11 iken kriz yılında yüzde 14e kadar çıktı ve büyüme yılı 2010’da yüzde 12 oldu. Dolayısıyla krizden çıkışa rağmen işsizlik 1 basamak sıçrayarak 2010da yüzde 12ye oturdu. Bu, genel tablo. TÜİK, 3 yıldır işsizliği iller bazında veriyor. Bu da bize, işsizliğin il bazında nasıl bir seyir izlediğini izleme imkânı veriyor.
***
İşsizliğin il düzeyinde gelişimi 3 tür soyutlama yapmamıza imkân veriyor. Birincisi, işsizliğin yüksek oranda kemikleştiği bir il grubu var. Bu illerde işsizliğin son 3 yıllık ortalamasıyüzde 19 ile yüzde 14 arasında.
Hakkâri, Şırnak, Tunceli, Elazığ, Van, Muş, Siirt, Bingöl, Bitlis, Ş.Urfa, Diyarbakır, Adıyaman bu grubun Doğu-G.Doğu illeri. Bunlara Osmaniye, Kırıkkale, Yalova ve Aydını da ekleyebilirsiniz.
***
İl optiğinden bakıldığında görülen ikinci önemli görüntü şu: Büyük illerin birçoğunda büyümeye rağmen kriz öncesi işsizlik oranının üstüne çıkılmış. En çarpıcı olan İstanbul işsizliği. Kriz öncesi yüzde 11 olan İstanbul işsizlik oranı, krizde yüzde 17ye fırlarken büyümeye rağmen 2010da yüzde 14ün altına inmedi, yani 3 puan sıçradı.
İşsizlik şampiyonu Adana, kriz öncesine tam da geri dönemedi ve ortalama yüzde 22 işsizlikle boğuşuyor. Keza İzmirde, kriz öncesi yüzde 12ye yakın işsizlik, kriz sonrasında büyümeye rağmen yüzde 15e çıktı. Kocaelinde de 2 puan işsizlik tırmanışı yaşandı. Hatta kimilerinin Anadolu Kaplanlarıdediği Kayseride işsizlik büyüme sonrası 3 puan, Denizlide 2 puan arttı. İşsizlik son 3 yılda Zonguldakta ise 3 puan tırmanmış görünüyor.
***
Büyüme sonrası işsizliği kriz öncesine geri dönen iller de var. Sanayi merkezlerinden Bursa bunlardan biri. Krizde işsizlik oranı 4 puan artışla yüzde 15e yaklaşan Bursada, 2010 büyümesi ile işsizlik kriz öncesi düzeyine geriledi. Kriz öncesine dönüş, diğer sanayi illeri Tekirdağ, Konya ve Manisada da söz konusu.
Güney’de Hatay ve Gaziantep, kriz sonrasında işsizliği azalan iki il olarak dikkat çekiyorlar. Turizm merkezleri Antalya ve Muğla’da işsizlik yüzde 10-11’de karar kılarak Türkiye ortalamasının biraz altında. Başkent Ankara’da da krizde artan işsizlik eski düzeyine gerilemiş görünüyor.
Büyük illerde büyük işsizlik, kalıcı bir eğilim gibi görünüyor.

(Cumhuriyet 29.06.2011)

Mustafa SÖNMEZ | Tüm Yazıları
Hits: 1795